نماینده وزارت اقتصاد با اعلام اینکه بههمریختگی و عدم یکپارچگی نظام مجوزدهی یکی از آسیبهای جدی محیط کسبوکار ایران است،
به گزارش
نسیم اقتصاد، نخستین گزارش درباره ارقام خرید و فروش مجوزها در کشور را منتشر کرد. گزارش رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد در نشست اتاق بازرگانی تهران نشان میدهد مجوزها با رقمهای نجومی داد و ستد میشود. به گفته این مسوول دولتی در این بازار مجوزها بسته به کسبوکار از چندین میلیون تا یک میلیارد تومان معامله شده است. در این گزارش همچنین سود ماهانه برخی از صنوف نیز اعلام شده است. ارزیابیهای وزارت اقتصاد حاکی از این است که تا سال 93 تعداد عناوین مجوزهای کشور نامشخص بود؛ اما تا سال 95 تعداد 2هزار و 111 عنوان مجوز در کشور شناسایی شد که این میزان درحالحاضر به هزار و 582 عنوان کاهش یافته است. مطابق برآوردها برای این تعداد عنوان مجوز رسمی، 10هزار و 598 مدرک مورد نیاز است؛ به آن معنی که بهطور میانگین برای هر عنوان مجوز، هفت مدرک باید ارائه شود. وجه دیگر این گزارش نشان میدهد دو موتور تولید مقررات و مقرراتزدایی در کشور فعال است که سرعت آنها با یکدیگر همخوانی ندارد؛ به عبارت دیگر سرعت بالای تولید مقررات بهگونهای است که مکانیزمهای خنثیسازی اثر قابل ملاحظهای ندارند.
مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد گزارشی را تهیه کرده که حاوی اعداد تکاندهندهای درخصوص مجوزهای موجود در کشور است. نظام بههمریخته مجوزدهی در کشور موجب شده تا نهتنها رکوردهای عجیبی در تعداد مجوزها و مدارک مورد نیاز برای صدور مجوز را شاهد باشیم، بلکه خرید و فروش جواز کسبوکارهای مختلف نیز به راهی برای کسب درآمد تبدیل شده است. در گزارش ارائه شده از سوی رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد، قیمتهای جالب توجهی از واگذاری برخی مجوزهای کسبوکار ارائه شده که همین امر شاهدی بر عدم نظارت و ضابطه در مجوزدهی است. در بخشی از این گزارش به مقرراتزایی و مقرراتزدایی اشاره شده است. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که موتور مقرراتزایی در ایران با سرعت بیشتری نسبت به موتور مقرراتزدایی عمل میکند و به همین دلیل نیز ادغام و حذف مقررات، چندان تاثیر ملموسی در بهبود محیط کسبوکار نگذاشته است. در صورتی که از 2 هزار و 111 مجوز احصا شده در کشور، امروز شاهد وجود 1582 مجوز هستیم. مشروح این گزارش در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران ارائه شد. همچنین در این نشست، غلامرضا سلیمانی، رئیسکل بیمه مرکزی نیز حضور یافت و سخنانی را در حوزه تخصصی خود عنوان کرد.
رئیس اتاق تهران در ابتدای این نشست به مشکلات روز اقتصاد کشور پرداخت و گفت: از دولت میخواهم درخصوص انباشت کالاهایی که در گمرکات وجود دارد، اقدام عاجلی صورت گیرد. مکاتبات بسیاری در این خصوص هم با رئیسجمهور و هم معاون اول صورت گرفته است اما تاکنون مسئله بهطور کامل حل نشده است. برای نمونه یکی از مواردی که در جلسه قبل هیات نمایندگان اتاق تهران هم مطرح شد درخصوص حدود 200 کانتینر مواد آرایشی و بهداشتی است. این کالاهای فاسدشدنی حدود 10 ماه است که در گمرکات ماندهاند، البته وزارت صمت هفته گذشته با خروج این کالاها موافقت کرده اما کار در مراحل بعدی بوروکراسی در امور بانکی معطل مانده و اگر در ترخیص این کالاها تعجیل نشود، از بین خواهند رفت. بانکمرکزی میگوید اگر این کالاها ترخیص شود، ارز از کشور خارج میشود اما کدام فروشندهای است که نزدیک به یک سال جنس خود را فرستاده باشد اما ارز آن را نگرفته باشد؟ قطعا ارز این کالاها پرداخت شده و ترخیص نکردن این کالاها از گمرک جز فاسد شدن آنها و ضربه به سرمایههای ملی حاصلی ندارد. هماکنون کالاهای متنوع و زیادی در گمرکات وجود دارد که بهخاطر بوروکراسیهای دولتی و عدم تفاهم بین دستگاهها رسوب کردهاند. درخواست ما از دولت این است که برای این مشکل چارهای اساسی بیندیشد و اجازه هدرروی بیشتر سرمایههای کشور را ندهد. رئیس اتاق بازرگانی تهران همچنین به فشارهای مالیاتی اشاره کرد و گفت: اخیرا مکاتبات و مراجعات زیادی با اتاق تهران درباره فشارهای مالیاتی صورت میگیرد؛ خواهش من از دولت این است که حتما یک جلسه فوری گذاشته شود و شکایتهای رسیده در این خصوص مورد بررسی قرار گیرد که اگر اجحافی صورت میگیرد یا به نادرست اقداماتی انجام میشود، حتما مورد اصلاح قرار گیرد. نگرانی این است که با تداوم این روند، بنگاههای تولیدی رو به تعطیلی بروند.
آمار و ارقام عجیب از مجوزها
علی فیروزی، رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد گزارشی را در خصوص بهبود محیط کسبوکار ارائه کرد. براساس این گزارش، شروع کسبوکار در ایران متفاوت است با آنچه از سوی بانک جهانی منتشر میشود. در ایران دریافت یک مجوز از یک وزارتخانه بسیار پراهمیتتر از ثبت یک شرکت و شاید آزاردهنده تر از آن باشد. فیروزی در این گزارش عنوان کرد: درحالحاضر موتور پرقدرت مقرراتزایی در کشور وجود دارد که دائما درحال فعالیت است. اما در آنسو نهادهای مختلفی برای خنثیسازی آن فعالیت میکنند. در واقع دو موتور تولید مقررات و مقرراتزدایی در کشور فعال است که سرعت آنها با یکدیگر همخوانی ندارد. بنابراین هرچقدر سرعت مقرراتزایی را کم کنیم، باز هم تغییر قابل ملاحظهای را نمیبینیم. او آمار نجومی را از تولید مقررات در حوزه تجارت فرامرزی ارائه داد. به گفته فیروزی، با توجه به مسائل مرتبط با تحریم، بررسیها نشان میدهد بیش از 400 بخشنامه برای تجارت فرامرزی در یک سال از سوی چهار دستگاه یعنی بانکمرکزی، وزارت صمت، استاندارد و وزارت بهداشت صادر شده است.
او در ادامه به یکی از آسیبهای بزرگ محیط کسبوکار اشاره کرد و گفت: بههمریختگی و عدم یکپارچگی نظام مجوزدهی کشور بزرگترین آسیب فضای کسبوکار بوده که ناشی از قوانین و مقررات تولید شده است. در ایران هرکجا مشکلی ایجاد میشود، مسوولان میخواهند با ابزاری به نام مجوز آن را حل کنند که همین امر موجب ایجاد نظام بههمریخته مجوزدهی شده است. او با طرح این سوال که وقتی در مورد مجوزها صحبت میکنیم در مورد چه چیزی حرف میزنیم، گفت: بهعنوان مثال مجوز نانواییها 800 میلیون تومان خرید و فروش میشود و مجوز کافه رستوران و آشپزخانه سیار 650 میلیون تومان. مجوز دفترخانه اسناد رسمی 3 میلیارد و 500 میلیون تومان خرید و فروش میشود، مجوز موسسه حقوقی داوری 145 میلیون تومان و مجوز پیشخوان دولت نیز 185 میلیون تومان. به گفته او، نرخ مجوز داروخانه، یک میلیارد و 900 میلیون تومان، نرخ مجوز آموزشگاه مراقبت و زیبایی 120 میلیون تومان و نرخ مجوز قهوهخانه 95 میلیون تومان است. گزارشی که ارائه شد نشان میداد در تبلیغات فروش برخی از این مجوزها، درآمد ماهانه نیز ذکر شده است. در تبلیغ مجوز کافه رستوران و آشپزخانه سیار درآمد ماهانه 50 تا 60 میلیون تومان ذکر شده است. در تبلیغ فروش نانوایی، این درآمد، 90 میلیون تومان عنوان شده است. در تبلیغات مربوط به واگذاری مجوز دفتر اسناد رسمی، درآمد ماهانه حداقل 100 میلیون تومان برآورد شده و در تبلیغ مجوز داروخانه درآمد روزانه 7 میلیون تومان و درآمد بیمه ماهانه حداقل 9 میلیون تومان عنوان شده است. به این ترتیب برای داروخانههای غیرشبانهروزی با 26 روز کاری، سود خالص ماهانه حدود 182 میلیون تومان است. او افزود: به عبارتی این قیمتها نرخ یک ورق کاغذ پرینت شده است. علاوه بر این استعلامهایی که دستگاههای مختلف از یکدیگر دریافت میکنند نیز فرآیندای پیچیده دارد. فیروزی به مدارک لازم و استعلامهایی که در کشور وجود دارد اشاره کرد و گفت: برای 1582 عنوان مجوز رسمی در کشور، 10 هزار و 598 مدرک و استعلام لازم است. اگر فرض کنیم یک ایرانی بخواهد همه مجوزهای کشور را یک بار دریافت کند، باید 10 هزار و 598 مدرک تهیه کند. یعنی بهطور میانگین برای هر مجوز به حدود 7 مدرک نیاز است. شاید این تعداد چندان زیاد نباشد، اما باید این را در نظر داشته باشید که برای یک کسبوکار به بیش از یک مجوز نیاز داریم. او بدترین نماگر ایران در شاخص سهولت کسبوکار را مربوط به شروع کسبوکار دانست و گفت که ایران از میان 190 کشور، در رده 173 ایستاده است. رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد با بیان اینکه با چند اقدام میتوان نماگرهای ایران را در این شاخص تعدیل کرد، گفت: بهعنوان مثال یک لایحه برای حمایت از سهامداران خرد از طرف دولت به مجلس ارسال شده که اگر مصوب شود، میتواند رتبه ایران را 20 رتبه بهتر کند. همچنین لایحه وثایق بانکی نیز در صورت اجرا، تاثیرگذار خواهد بود. او به مصوبه یکم خرداد سال 96 اشاره کرد که بر مبنای آن احکامی به منظور شاخص سهولت کسبوکار باید اجرا میشد. گزارش فیروزی از میزان اجرای این احکام نیز جالب بود. براساس این گزارش، 30 دستگاه مسوول اجرای این مصوبه هستند؛ در بخش دولتی 17 دستگاه، در بخشخصوصی 4 دستگاه، در قوه قضاییه 3 دستگاه، در نیروی نظامی 2 دستگاه و در بخشخصوصی-دولتی 2 دستگاه مسوولیت اجرای احکام را بر عهده دارند. این مصوبه دارای 25 حکم است. اما بررسی روند اجرای احکام نشان میدهد 12 درصد احکام معادل 3 حکم، انجام شده؛ 56 درصد احکام معادل 14 حکم، بهطور ناقص انجام شده و 32 درصد احکام معادل 8 حکم، انجام نشده است. فیروزی گفت: این روند نشان میدهد احتمالا اولویت شماره یک دستگاههای اجرایی، بهبود این شاخص نبوده است.
راهکارهایی که او در این باره ارائه داد به چهار حوزه مرتبط است؛ «مقرراتزدایی و جلوگیری از تورم مقرراتی»، «ساماندهی نظام مجوزدهی و تسهیل کسبوکارها»، «تسهیل ارتقای امنیت سرمایهگذاری» و «ارتقای شاخصهای بهبود محیط کسبوکار.»او درخصوص مقرراتزدایی و جلوگیری از تورم مقررات به تجربه موفق جهانی اشاره کرد و گفت: در برخی از کشورهای موفق به منظور از بین بردن تورم مقرراتی، به ازای وضع هر قانون و مقررات جدید، یک مقرره و قانون یا گاهی دو برابر آن را حذف کردهاند. بنابراین موتور مقرراتزایی فقط با چنین اقدامی میتواند کنترل شود.
فیروزی به راهکار جهانی دیگر در ساماندهی نظام مجوزدهی کشور اشاره و بیان کرد: در دنیا اعتقاد بر این است که به مردم ارتباطی ندارد یک مجوز را وزارت نفت میدهد یا وزارت کشاورزی. مردم حاکمیت را بهعنوان مرجع صدور مجوز میشناسند. در نتیجه مراجعه متقاضیان و دریافت مجوز باید به یک نقطه و از سوی یک نقطه از حاکمیت صورت بگیرد. همچنین براساس آنچه اجرا میشود، از ابتدا تا انتهای ایجاد کسبوکار، حاکمیت فقط یک بار اجازه دارد یک مدرک را از متقاضی مطالبه کند و نمیتواند دائما مدارک تکراری را از او بخواهد. درخصوص استعلامها نیز کاهش هزینههای استعلام مد نظر است.
به گفته او، در ایران نیز اقداماتی در زمینه کاهش استعلامها صورت گرفته که بهعنوان مثال میتوان به دریافت گواهی سوءپیشینه اشاره کرد. فیروزی گفت: متقاضیان شروع کسبوکار مجبور بودند که به پلیس + 10 مراجعه کنند و روند طولانی را برای دریافت این گواهی طی کنند. حال آنکه بررسیها نشان میدهد که کمتر از یک درصد از کسانی که برای دریافت این گواهی مراجعه کردهاند، بهدلیل سوءپیشینه نتوانستهاند گواهی مربوطه را دریافت کنند. به عبارت دیگر ما 99 درصد از مردم را بهخاطر آن یک درصد، گرفتار فرآیند عجیبی برای دریافت عدم سوءپیشینه کردهایم. درحالیکه این استعلام با توجه به مدارک، نزد حاکمیت موجود است که در این خصوص برخی از مشکلات را حل کردهایم.
او پنج شاخص را در ساماندهی مجوزها مهم ارزیابی کرد که شامل مراحل، مدارک، شرایط، هزینه و زمان است. به گفته فیروزی تا سال 93 عملا دادههای رسمی از تعداد مجوزها در کل کشور وجود نداشت. پس از اجرای طرح احصای مجوزها، 2 هزار و 111 عنوان مجوز احصا شد و تا امروز به 1582 مجوز رسیده است که نسخه استعلام مجوزهای کشور کتابی با 1800 صفحه است. ولی حذف و ادغام مجوزها چندان قابل لمس نبوده است. چراکه دوره حذف و ادغام مجوزها، گذشته و این راهکار بهتنهایی نمیتواند مثمرثمر باشد. بهعنوان مثال، زمانبر بودن صدور مجوزها یک مسئله مهم است که هر سرمایهگذار قبل از ورود به هر کشور، آن را مدنظر قرار میدهد. رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار وزارت اقتصاد گفت: اما باید به موضوعات فراتر از مجوزها هم فکر کنیم و آن موضوع کسبوکارهاست. یک سرمایهگذار و متقاضی کسبوکار لزوما بهدنبال یک مجوز نیست و یک مجموعهای از مجوزها را باید اخذ کند. در نتیجه راهکار حل این مسئله، حرکت به سمت لایحه کسبوکار و بهینه کردن آن است. او ادامه داد: تغییر پارادایم در مجوزها راهکار دیگری است که باید بهدنبال آن بود. در جمهوری آذربایجان قانونی را برای مجوزهایشان ایجاد کرده و مجوزها را به سه دسته تقسیم کردهاند. مجوزهای اعلانی، مجوزهایی است که متقاضی دریافت مجوز فقط به اعلام فعالیت اکتفا میکند و نیازی به دریافت مجوز و تحویل آن ندارد. مجوز دوم به نام اجارهنامهها و اعطای موافقت خاموش بوده که حاکمیت 15 روز مهلت دارد این دسته از مجوزها را صادر کند. در صورت تعلل در صدور مجوز، آن مجوز صادرشده تلقی میشود. سومین مجوز در حوزههای امنیت، بهداشت، ذخایر طبیعی و محیطزیست است که حاکمیت میتواند بر صدور آن تمرکز بیشتری داشته باشد و زمان هم برای صدور آن مطرح نیست. اما تعداد مجوزهایی که در لایه سوم قرار دارند، تقریبا 10 درصد است. همچنین انتقال از آن دو دسته اول و دوم به دسته سوم کار بسیار سختی است. ما نیز باید به این سمت پیش برویم. اهمیت ارتقای امنیت سرمایهگذاری از دیگر راهکارهای بیان شده در این گزارش است که فیروزی با اشاره به آن گفت: ما باید بتوانیم محیط کسبوکار را برای فعال اقتصادی پیشبینیپذیر کنیم. درحالحاضر در بسیاری از مواقع، مجوز مشروط میدهیم که همین مسئله امنیت سرمایهگذاری را از بین میبرد. او با اشاره به حمایتهای کسبوکارهای کوچک و متوسط نیز عنوان کرد: در اتحادیه اروپا برای این کسبوکارها دستورالعمل خاص تدوین کردهاند. برخوردی که با آنها میشود، متفاوت با برخوردی است که با کسبوکارهای بزرگ میکنند. ضمن اینکه آموزش دادن به این کسبوکارها بسیار مهم است. آموزشهای بازاریابی، مالیاتی، تامین اجتماعی، استفاده از تامین سرمایه از نظام غیربانکی و تجارت خارجی برای این کسبوکارها ضروری است.
منبع: دنیای اقتصاد
لینک کوتاه
اخبار مرتبط
پس از گذشت بیش از یک سال از نوسانات بی سابقه قیمت در بازار گاز طبیعی اروپا، معاملهگران... 6 اردیبهشت 1403
حجم معاملات خرید مسکن در شهر تهران در هر ماه، هماکنون نسبت به نیمه اول دهه 90 و قبل از... 17 دی 1402
مقامات کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالاتمتحده (SEC) با نمایندگان حداقل هفت شرکت با هدف... 3 دی 1402
قیمت دلار امروز با نوسان محدود کاهشی معامله شد. برخی معاملهگران بازار ارز معتقدند... 15 آذر 1402
نظرات شما