به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از ایسنا، حجت‌الاسلام محمد سبزی در گفت‌وگو با ایسنا، با هشدار درباره تشدید بحران کم‌آبی در ایران، عوامل طبیعی مانند خشکسالی و عوامل انسانی نظیر مدیریت ناکارآمد و مصرف بی‌رویه را ریشه‌های اصلی این معضل خواند و با انتقاد از ناکافی بودن سیاست‌های کنونی، خواستار بازنگری در رویکردها، بهره‌مندی از تجارب جهانی و تقویت نقش مردم و رسانه‌ها در مدیریت این بحران شد.

وی بحران کمآبی در ایران را چالشی چندلایه دانست که نه تنها منابع طبیعی، بلکه ثبات اجتماعی و اقتصادی کشور را به مخاطره انداخته است و گفت: تبیین عوامل این بحران، نقد سیاست‌های موجود و ارائه راهکارهایی برای آینده‌ای پایدار و ضرورت تحول در نظام حکمرانی آب و جلب مشارکت همگانی، در شرایط کنونی، اهمیت دوچندان دارد.

سبزی در تشریح عوامل مؤثر بر بحران کم‌آبی اظهار کرد: این چالش، نتیجه هم‌افزایی عوامل طبیعی و سوءمدیریت انسانی است. کاهش بارندگی‌ها، تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پیاپی، در کنار بهره‌برداری غیراصولی از منابع آب زیرزمینی، الگوهای ناپایدار کشت و مصرف غیربهینه در بخش‌های خانگی، کشاورزی و صنعتی، ایران را به آستانه بحرانی بی‌سابقه رسانده است.

 وی افزود: با میانگین بارش سالانه‌ای کمتر از یک‌سوم متوسط جهانی، ایران در جغرافیایی خشک و شکننده قرار دارد. صدور مجوزهای بی‌رویه برای حفر چاه و عدم اصلاح الگوهای کشت، این وضعیت را وخیم‌تر کرده است.

نماینده ساوه و زرندیه درباره کارآمدی سیاست‌های کنونی گفت: هرچند مجلس و دولت گام‌هایی برای مدیریت بحران آب برداشته‌اند، اما این تلاش‌ها از عمق و هماهنگی لازم برخوردار نیستند. فقدان نظارت مؤثر بر اجرای قوانین، ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و نبود برنامه‌ای جامع برای مدیریت منابع آبی، از کاستی‌های برجسته است.

 وی با اشاره به تشکیل کمیته‌های تخصصی در مجلس، افزود: این اقدامات، گرچه ارزشمند است، اما بدون ارزیابی دقیق اثرات زیست‌محیطی و جلب مشارکت ذی‌نفعان، نمی‌توانند به تحولی پایدار منجر شوند.

کم‌آبی بنیان‌های اجتماعی را متزلزل کرده است

حجت الاسلام سبزی با تأکید بر تأثیرات عمیق این بحران بر جامعه اظهار کرد: کم‌آبی، فراتر از یک چالش زیست‌محیطی، بنیان‌های اجتماعی را متزلزل کرده است. در مناطقی مانند ساوه، زرندیه و دیگر استان‌های مرکزی و جنوبی، کمبود آب به مهاجرت‌های اجباری، کاهش معیشت کشاورزان و تنش‌های اجتماعی انجامیده است.

 وی افزود: نمونه بارز این تأثیرات، اعتراضات مردمی در حوضه زاینده‌رود است که نشان‌دهنده عمق نارضایتی و ضرورت رسیدگی فوری به این بحران است. اگر این روند ادامه یابد، خطر بی‌ثباتی اجتماعی جدی خواهد بود.

رسانه ها سیاست‌های ناکارآمد را به چالش بکشند

وی درباره نقش رسانه‌ها در این خصوص گفت: رسانه‌ها، به‌عنوان رکن آگاهی‌بخشی، می‌توانند با اطلاع‌رسانی شفاف و مسئولانه، فرهنگ حفاظت از آب را ترویج کنند و سیاست‌های ناکارآمد را به چالش بکشند. متأسفانه، موانعی مانند محدودیت‌های اطلاع‌رسانی در حوزه آب، مانع از ایفای نقش مؤثر رسانه‌ها شده است. رسانه‌ها باید با شجاعت، این موضوع را به گفتمانی ملی تبدیل کنند تا فشار اجتماعی برای اصلاح سیاست‌ها شکل گیرد.

حجت‌الاسلام سبزی با اشاره به موفقیت کشورهای دیگر در مدیریت آب گفت: برخی کشورها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته نظیر بازچرخانی آب، آبیاری هوشمند و آب‌شیرین‌کن‌ها، الگوهای موفقی ارائه کرده‌اند. بازیافت 40 درصد آب مصرفی و توسعه آبیاری قطره‌ای در برخی کشورها توانسته‌ بحران آب را مهار کند. ایران می‌تواند با تقویت همکاری‌های بین‌المللی، از این فناوری‌ها بهره‌مند شود. پروژه انتقال آب خلیج‌فارس، با ظرفیت شیرین‌سازی میلیون‌ها مترمکعب آب، نمونه‌ای از این پتانسیل است.

لزوم اولویت‌بخشی به فناوری‌های کم‌آب‌بر 

وی در خصوص مدیریت پایدار منابع آبی، گفت: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کم‌آب‌بر، مانند آبیاری قطره‌ای و بازیافت فاضلاب، باید در اولویت قرار گیرد. اصلاح الگوی کشت و جایگزینی محصولات پرمصرف با محصولات کم‌آب‌بر، امری حیاتی است.

 وی همچنین بر ضرورت ارزیابی دقیق پروژه‌های زیرساختی تأکید کرد و گفت: پروژه‌های نادرستی مانند برخی سدها، به دلیل نبود مطالعات جامع، به مشکلات زیست‌محیطی دامن زده‌اند.

وی درباره مشارکت مردمی اظهار کرد: مردم، محور اصلی حفاظت از منابع آبی هستند. ایجاد تعاونی‌های کشاورزی، بازارهای محلی آب و مشوق‌های مالی برای صرفه‌جویی، می‌تواند مشارکت عمومی را تقویت کند. نهادهای مدنی با آموزش و ترویج فرهنگ مصرف بهینه، نقشی کلیدی در این عرصه دارند. دولت باید با حمایت از این نهادها و ایجاد فضایی برای گفت‌وگو، زمینه مشارکت فعال مردم را فراهم سازد.

بحران کم‌آبی، فرصتی برای بازاندیشی در الگوهای توسعه 

نماینده ساوه و زرندیه در مجلس با تاکید بر نگاه نوآورانه گفت: بحران کم‌آبی می‌تواند به فرصتی برای بازاندیشی در الگوهای توسعه تبدیل شود. با ترویج کشت‌های کم‌آب‌بر، توسعه صنایع کم‌مصرف و سرمایه‌گذاری در گردشگری پایدار، می‌توان ضمن حفظ منابع آبی، به رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی کمک کرد.

 وی افزود: این تحول نیازمند همکاری دولت، مجلس و مردم است تا با تغییر رویکرد از مدیریت واکنشی به مدیریت پیشگیرانه، آینده‌ای پایدار رقم بخورد.

حجت‌الاسلام سبزی درباره موانع حقوقی اظهار کرد: نبود شفافیت در تخصیص حق‌آبه‌ها، تعارض منافع بین حوضه‌های آبی و ضعف در اجرای قوانین، از چالش‌های اصلی است. برای مثال، اختلافات بر سر حوزه‌های مشترک مانند هیرمند، تنش‌های منطقه‌ای ایجاد کرده است.

 وی پیشنهاد داد: ایجاد نهادهای نظارتی مستقل، اصلاح قوانین با تأکید بر عدالت و تقویت دیپلماسی آب برای مدیریت منابع مشترک، می‌تواند این موانع را مرتفع کند. معضل کم‌آبی تهدیدی چندوجهی برای آینده ایران و رفع آن نیازمند عزمی ملی و اصلاحات بنیادین است.

وی با تأکید دوباره بر اصلاح نظام حکمرانی آب، بهره‌مندی از تجارب جهانی، تقویت نقش رسانه‌ها و جلب مشارکت مردمی؛ خواستار گذار از مدیریت بحران‌محور به رویکردی پیشگیرانه و پایدار شد و گفت: بدون اقدامات فوری و هماهنگ، این بحران نه‌تنها منابع طبیعی، بلکه ثبات اجتماعی و اقتصادی کشور را به مخاطره خواهد انداخت. با این حال، با تدبیر و همکاری، می‌توان این تهدید را به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کرد.