به گزارش نسیم اقتصاد، تأمین کالاهای اساسی وارداتی 15 تا 17 میلیارد دلار هزینه در بر دارد که عنوان می‌شود بخشی از ناترازی ارزی مربوط به همین امر است؛ البته این عدد در لایحه بودجه 1404 کاهش یافته و حدود 12 میلیارد دلار تعیین شده است. حال باید دید با توجه به نوسانات ارزی و قیمتی کالاهای اساسی در بازار جهانی و ایران، دولت قرار است چگونه ساماندهی بازار کالای اساسی را سال آینده مدیریت کند؟
 
عدم مدیریت تولید و خرید تضمینی
 
بخش اعظمی از ارز کالاهای اساسی مربوط به نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی است. کشور در تأمین روغن خوراکی 90 تا 95 درصد وابستگی دارد. دانه‌های روغنی آفتابگردان، کنجد، کلزا، کاملیا و… بیشتر وارداتی است و مقدار کمی در کشور کشت می‌شود. کلزا در چند سال اخیر طی کشت متناوب با گندم در داخل تولید می‌شود اما عدم مدیریت در خرید تضمینی آن سبب شد تا امسال کلزاکاران همچون دو سال قبل رضایت نداشته و ممکن است کشت آن کاهش چشمگیری داشته باشد.
 
امسال استان‌های شمالی و جنوبی مبادرت به کشت این دانه روغنی کردند. این محصول جز 32 قلم کالای اساسی بوده که قانون، دولت را مکلف به خرید تضمینی آن کرده است. وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی امر در همکاری با بخش خصوصی برای خرید اقدام کرد.
 
بر اساس توافق بین بخش خصوصی و دولتی قرار شد هر مقدار که کلزا از سوی بخش خصوصی خریداری شود آنها مجوز واردات دریافت کنند. کلزا استان‌های جنوبی خریداری شد اما خرید کلزا استان‌های شمالی با مشکل بسیاری همراه شد. عدم مدیریت متولی خرید تضمینی کالاهای اساسی به ویژه در دانه‌های روغنی که 95 درصد وابستگی دارد سبب شده تا خوداتکایی محقق نشود.
 
با سرمازدگی دانه‌های روغنی در کشورهایی مانند روسیه و اوکراین قیمت روغن در بازار جهانی افزایش یافته و این امر بازار داخل را تحت شعاع قرار می‌دهد.
 
روغن در چند ماه پایانی سال گران می‌شود؟
 
رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد قفسه انواع روغن خوراکی نسبت به سال گذشته خالی‌تر شده و هر چه به ماه‌های پایانی سال نزدیک تر می‌شویم این کاهش در عرضه مشهودتر است.
 
در این راستا، رضا کنگری، رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی تهران گفت: در حال حاضر عرضه روغن خوراکی محدود شده است و مانند قبل فراوان نیست. این محدودیت افزایش قیمت را به دنبال داشته هر چند هنوز هیچ دستوری صادر نشده که قیمت مصرف‌کننده تغییر کند، اما واحدهای تولیدی تخفیف‌های خود را حذف کرده‌اند؛ بر این اساس روغن از قیمت درج شده 14 درصد بالاتر عرضه می‌شود.
 
وی افزود: اکنون شرکت‌های پخش 12 تا 14 درصد تخفیف برای عمده‌فروشی‌ها را حذف کرده و روغن را با قیمت مصرف‌کننده در اختیار آنها قرار می‌دهند که این امر منجر به جرایم نهادهای نظارتی برای اصناف خرد می‌شود.
 
کنگری عنوان کرد: هنوز قیمت جدید مصرف‌کننده روغن اعمال نشده است، البته 12 تا 14 درصد افزایش قیمت واحدهای تولیدی به واحدهای صنفی تحمیل شده است، ولی هنوز نرخ جدید مصرف‌کننده اعلام نشده است.
 
تولید دانه‌های روغنی افزایش می‌یابد
 
سعدالله منصوری، مجری طرح دانه‌های روغنی درباره وضعیت تولید دانه‌های روغنی در کشور به خبرنگار مهر گفت: امسال در مجموع تولید دانه‌های روغنی حدود 400 هزار تن بوده که در سطح دیم و آبی حدود 250 هزار هکتار زیر کشت این محصولات رفته است.
 
وی درباره تغییرات کشت امسال نسبت به سال گذشته عنوان کرد: تولید کلزا نسبت به سال گذشته حدوداً 90 تا 100 درصد افزایش یافته و در سایر گیاهان با 10 درصد نوسان نسبت به سال گذشته، تولیدات انجام شده است.
 
وی در خصوص خرید تضمینی دانه‌های روغنی اظهار کرد: بر اساس تصمیم شورای سیاست گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی، خرید بر مبنای قیمت تضمینی با محوریت و هماهنگی معاونت زراعت و معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و از سوی بخش خصوصی انجام شد.
 
منصوری با بیان اینکه 10 درصد نیاز به روغن خوراکی کشور در داخل تأمین می‌شود، تصریح کرد: برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای سال آینده، پیش بینی افزایش 10 تا 20 درصدی تولید انواع دانه‌های روغنی است.