به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از شانا، سعید توکلی امروز (جمعه، 19 اردیبهشت) در دومین روز بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در نشست خبری با اشاره به تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشور طی 45 سال گذشته اظهار کرد: بسیاری از نمایندگان کشورهای آسیایی با تحسین عملکرد ایران در این شرایط، این موضوع را در فضای مجازی بازتاب داده‌اند. آنان معتقدند که با وجود فشارهای ناشی از تحریم، این محدودیت‌ها سبب چابک‌تر شدن و افزایش آمادگی صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و دیگر بخش‌های وابسته شده است.

وی درباره گذر موفق از زمستان گذشته با تأکید بر اینکه این فصل از نظر مدت، شدت و گستردگی سرما رکوردی کم‌سابقه به جا گذاشت، افزود: برای نخستین بار، تولید گاز خشک در شبکه گاز کشور به 880 میلیون مترمکعب در روز رسید که این دستاورد حاصل مدیریت یکپارچه و هماهنگ در مجموعه وزارت نفت بود. افزایش 30 میلیون مترمکعبی تولید گاز در کمتر از سه ماه نیز نمونه‌ای از همین عملکرد مدیریتی است.

مدیریت دقیق مصرف و تأمین انرژی در شرایط ناترازی گاز

معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه در آبان‌ 1403، سرمای شدید مناطق اسکاندیناوی به 11 استان شمالی کشور رسید و دمای هوا تا 12 درجه سانتی‌گراد کاهش یافت، ادامه داد: در حالی که مخازن نفت‌گاز کشور در وضعیت مطلوبی نبود، مدیریت مصرف و تأمین انرژی با دقت و تلاش شبانه‌روزی دنبال شد.

توکلی با بیان اینکه در شرکت ملی گاز ایران، از ابتدای امسال، برنامه‌ریزی برای عبور موفق از زمستان با جدیت دنبال شد، تصریح کرد: نشست‌های متعدد با حضور تمام مدیران و کارشناسان برگزار شد، در روزهای ابتدایی فروردین 1404، فشار ورودی در ایستگاه‌های CGS به 36 PSI رسید. طی این دوره، با وجود سرمای شدید، توزیع گاز در سراسر کشور، به‌ویژه در مناطق شمالی بدون وقفه انجام شد.

وی با اشاره به پیش‌بینی ناترازی 150 میلیون مترمکعبی در زمستان گذشته که در برخی روزها تا 350 میلیون مترمکعب نیز افزایش یافت، تأکید کرد: در این شرایط لازم بود اقدام‌های اساسی و فوری صورت گیرد. این ناترازی یک‌شبه به‌وجود نیامده، بلکه حاصل سال‌ها فاصله بین تولید و مصرف است.

افزایش ظرفیت انتقال گاز و پایداری تأمین گاز

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با تأکید بر اینکه با وجود همه چالش‌ها در 1403، این شرکت نسبت به سال 1402 بالنده‌تر عمل کرد، گفت: برای نمونه، 17 ایستگاه تقویت فشار وارد مدار شد و 30 توربوکمپرسور در نقاط حساس عملیاتی کشور به‌کار گرفته شدند، همچنین ظرفیت انتقال در کریدور شرق کشور تا 50 میلیون مترمکعب افزایش یافت.

توکلی با بیان اینکه با وجود ادامه تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها تا آبان‌ 1403، پایداری تأمین گاز حفظ شد، تصریح کرد: در برخی مقاطع، همکاران ما در فاز یک پالایشگاه‌ها، با وجود ظرفیت اسمی 25 میلیون مترمکعب، تا 39 میلیون مترمکعب گاز منتقل کردند. این عملکرد نتیجه پذیرش ریسک‌های مهندسی‌شده و تلاش کارشناسان شرکت ملی گاز بود.

وی از برگزاری زودهنگام نشست‌های مدیریت سوخت از سوی وزیر نفت قدردانی کرد و گفت: این اقدام، نقش تعیین‌کننده‌ای در آمادگی شرکت‌ها و تقسیم کار میان مدیریت‌های مختلف وزارتخانه داشت. خدا را شکر می‌کنیم که با وجود همه سختی‌ها، هیچ اختلالی در پایداری شبکه گاز کشور ایجاد نشد.

بخاری‌های پرمصرف از چرخه مصرف خارج می‌شوند

معاون وزیر نفت با اشاره به راندمان پایین بخاری‌های متداول در کشور اظهار کرد: اکنون حدود 20 میلیون بخاری ساخت داخل در کشور استفاده می‌شود که راندمان بیشتر آنها حدود 60 تا 70 درصد است. این در حالی است که بر اساس مصوبه شورای اقتصاد، تولید بخاری‌های با راندمان بالای 85 درصد در دستور کار قرار گرفته و قرارداد آنها نیز بسته شده است.

توکلی یادآور شد: خوشبختانه با حمایت دولت و لطف الهی، تأمین و توزیع این بخاری‌های راندمان بالا آغاز شده و بدون دریافت هیچ هزینه‌ای از مصرف‌کنندگان، جایگزین بخاری‌های قدیمی می‌شود. تنها اقدام لازم، تحویل بخاری‌های فرسوده به شرکت ملی گاز است.

وی با بیان اینکه موضوع مدیریت مصرف تنها برعهده وزارت نفت نیست و سایر دستگاه‌ها ازجمله وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز باید در این زمینه ورود جدی داشته باشند، گفت: باید از تولید بخاری‌های کم‌راندمان جلوگیری شود و این موضوع نیازمند مطالبه‌گری رسانه‌ها و افکار عمومی از نهادهای مسئول است.

تأکید دولت چهاردهم بر توزیع عادلانه انرژی

معاون وزیر نفت همچنین درباره تعرفه‌گذاری گاز اظهار کرد: تعیین تعرفه گاز برعهده سازمان برنامه و بودجه و بخش مدیریت انرژی آن است. پارسال اقدام مهمی در این زمینه صورت گرفت و مصرف‌کنندگان پرمصرف در پله‌های 11 و 12 با افزایش چشمگیر قیمت روبه‌رو شدند، به‌گونه‌ای که در برخی مناطق تهران، صورتحساب گاز به 250 تا 300 میلیون تومان نیز رسید.

توکلی با تأکید بر اینکه قیمت‌گذاری تعرفه یکی از ابزارهای مؤثر در کنترل رفتار مصرف‌کننده است، بیان کرد: گاز مصرفی خانوارها با قیمت بسیار پایین‌تری عرضه می‌شود. دولت چهاردهم و شخص رئیس‌جمهوری، بر توزیع عادلانه انرژی و یارانه آن تأکید دارند و انتظار می‌رود با بررسی‌های دقیق‌تر، مصرف‌کنندگان خوش‌مصرف  تشویق شوند و حتی پاداش بگیرند.

وی درباره وضعیت ناترازی گاز و احتمال قطعی گاز در سال 1404 گفت: ناترازی به این معناست که اگر بخواهیم تمام مصرف‌کنندگان انرژی را به گاز متصل کنیم، باید روزانه یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب گاز شیرین در اختیار داشته باشیم که این مقدار تأمین‌پذیر نیست. در زمستان امسال نیز مانند سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی‌هایی با هدف مدیریت مصرف و تأمین سوخت مورد نیاز انجام می‌شود.

افزایش تحویل گاز به نیروگاه‌ها

معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه در همه کشورهای دنیا سبد انرژی تعریف شده و گاز تنها بخشی از این سبد را تشکیل می‌دهد، در کشور ما نیز بخشی از تأمین انرژی زمستانی باید با سوخت جایگزین انجام شود، اظهار کرد: در زمستان گذشته، با وجود برخی محدودیت‌ها در بخش صنعتی و معدنی، هیچ‌گونه قطعی گاز در بخش خانگی نداشتیم و امیدواریم با تأمین سوخت معادل نیروگاه‌ها، امسال نیز بدون مشکل این مسیر ادامه یابد.

توکلی با اشاره به آمار عملکرد شرکت ملی گاز ایران در سال جاری گفت: در 45 روز ابتدایی سال 1404، مقدار سوخت معادل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه پارسال 16 درصد افزایش داشت. از این مقدار، سهم گاز نیز به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده و این نشانه‌ای از افزایش عرضه است.

وی با اشاره به نقش تجارت گاز در سیاست‌های کلان کشور گفت: طبق قانون برنامه هفتم توسعه، کشور مکلف به توسعه همکاری‌های گازی با کشورهای همسایه است. بر این اساس، اولویت شرکت ملی گاز، توسعه صادرات گاز و تحقق هاب منطقه‌ای با کشورهای همسایه است. با وجود این در ارتباط با بحث صادرات به اروپا در شرکت ملی گاز برنامه جدی وجود ندارد.

قرارداد گازی با ترکمنستان فعال است

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران درباره قرارداد سوآپ گاز بین ترکمنستان، ایران و ترکیه اظهار کرد: این قرارداد که اواخر زمستان پارسال عملیاتی شد، نخستین قرارداد G2G (شرکت دولتی با شرکت دولتی) به‌شمار می‌رود و هم‌اکنون نیز فعال است. ترکمنستان به‌عنوان دارنده بزرگ‌ترین مخزن گازی خشکی جهان و با داشتن مرز مشترک با ایران، شریک مهمی در حوزه تأمین انرژی محسوب می‌شود.

توکلی درباره همکاری‌های گازی با روسیه نیز بیان کرد: مذاکرات متعددی در این زمینه انجام شده است و وزیر نفت به‌تازگی سفری به روسیه داشت. اگرچه تفاهم‌نامه اولیه در دولت قبل امضا شد، اکنون در حال بررسی قیمت و مکانیسم پرداخت برای فاز اول پروژه به ظرفیت سالانه 55 میلیارد مترمکعب هستیم و امیدواریم به توافق نهایی برای آغاز جریان گاز برسیم.

وی درباره واردات گاز از روسیه گفت: برای انتقال گاز روسیه به ایران، باید مشخص شود که آیا این انتقال از طریق زیرساخت‌های فعلی امکان‌پذیر است یا نیازمند ایجاد زیرساخت‌های جدید از سوی طرف روسی خواهد بود. این موضوع در حال بررسی فنی قرار دارد و قطعاً از موضوعات مهم و در دستور کار شرکت ملی گاز است.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران افزود: اجرای این پروژه وابسته به بررسی‌های کارشناسی درباره زیرساخت‌های موجود در کشورهای واسط مانند آذربایجان، ارمنستان و گرجستان است. از آنجا که ایران با روسیه مرز خاکی مشترک ندارد، واردات گاز تنها از مسیر این کشورها امکان‌پذیر است.

توکلی با اشاره به اهمیت واردات گاز در پایداری شبکه در مناطق شمالی کشور اظهار کرد: یکی از دلایل پیگیری جدی این پروژه، نبود منابع پایدار تولید گاز در شمال ایران است. بر این اساس، واردات گاز از مسیرهای منطقه‌ای می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر در تأمین انرژی این مناطق باشد.

وی تأکید کرد: اجرای این پروژه از تکالیف قانونی شرکت ملی گاز در قالب برنامه هفتم توسعه است و امیدواریم با ادامه مذاکرات، مقدمات عملیاتی شدن آن فراهم شود.

بهره‌برداری از طرح توسعه ذخیره‌سازی گاز سراجه

معاون وزیر نفت درباره طرح‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی گفت: هم‌اکنون دو طرح مهم ذخیره‌سازی در دست اجراست که یکی از آنها پروژه سراجه قم در مرحله تکمیلی قرار دارد و قطعاً تا پیش از پایان تابستان به بهره‌برداری می‌رسد.

توکلی با بیان اینکه پروژه سراجه قم با برخی چالش‌های سرمایه‌ای و تأمین نقدینگی مواجه بود، اما با پیگیری‌های جدی از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز و هماهنگی‌های ستادی، مشکلات برطرف شده است، تصریح کرد: پیمانکار اعلام کرده است که در سه هفته آینده منابع مالی به پروژه تزریق می‌شود. حتی برخی تجهیزات آماده بهره‌برداری زودهنگام هستند تا پروژه سریع‌تر به نتیجه برسد.

وی با اشاره به اینکه طرح دیگری نیز در دست بررسی است که از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است، بیان کرد: در این پروژه گاز برای نخستین بار در کشور در گنبد نمکی ذخیره می‌شود و از موقعیت راهبردی بسیار مناسبی برخوردار است، چراکه در نزدیکی خطوط انتقال گاز، آب و سایر زیرساخت‌های انرژی کشور قرار دارد.

بخش خانگی در اولویت تأمین گاز

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به سرمای شدید زمستان 1403 اعلام کرد: حدود 80 درصد مصرف در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده و تنها 18 درصد از گاز تولیدی کشور به نیروگاه‌ها، مصارف عملیاتی و صنایع اختصاص داشت. از سوی دیگر اولویت اصلی شرکت ملی گاز ایران، تأمین گاز بخش خانگی و تجاری بوده و گازرسانی به صنایع عمده با هماهنگی وزارت صمت و بر اساس اولویت‌بندی در اختیار آنان قرار گرفت و تلاش شد گاز نیروگاه‌ها نیز با کمترین آسیب تأمین شود.

توکلی با تأکید بر لزوم اجرای سیاست‌های مدیریت مصرف یادآور شد: بر اساس سند جامع انرژی، صنایع انرژی‌بر باید سالانه یک درصد بهره‌وری مصرف خود را افزایش دهند، اما متأسفانه این سیاست در کشور به‌درستی اجرا نشده است.

وی فرصت سرمایه‌گذاری صنایع در توسعه میدان‌های گازی بالادستی را راهی برای تضمین پایدار مصرف بیان کرد و گفت: در صورت سرمایه‌گذاری، صنایع می‌توانند به میزان گاز تولیدشده از محل سرمایه‌گذاری خود، گاز دریافت کنند.

معاون وزیر نفت با بیان اینکه ناترازی گاز در کشور محصول موضوعات متمرکزی است که طی سال‌های متمادی اتخاذ شده است، تصریح کرد: برای مثال پراکندگی صنایع در کشور بر اساس موقعیت جغرافیایی به‌درستی انجام نشده است، دلیلی ندارد که صنایع انرژی‌بر مانند فولاد در فلات ایران احداث شوند، هم‌اکنون 75 درصد از تولید گاز در جنوب کشور تولید می‌شود و 92 درصد مصرف گاز نیز به استان‌های شمالی کشور مربوط است، حال اگر این صنایع در جنوب کشور مستقر می‌شدند به لحاظ نزدیکی به دریا، صادرات و... شرایط بهتری داشتند.

 افزایش ظرفیت پالایش

توکلی در پاسخ به برنامه این شرکت برای افزایش تولید گاز با بیان اینکه بیشترین مقدار تولید گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی است، افزود: خوشبختانه انتقال دو توربوکمپرسور به پالایشگاه سیزدهم (فاز 14 پارس جنوبی) به افزایش مقدار گاز تصفیه‌شده، انجامیده است که سبب شده به همان مقدار ظرفیت پالایش گاز افزایش یابد.

وی با اشاره به اینکه امسال نیز با همین افزایش ظرفیت پالایش گازی که ایجاد شده چنانچه شرکت ملی گاز ایران خوراک مناسبی را دریافت کند، حبس گاز نخواهد داشت، گفت: بهره‌برداری از خط انتقال نهم سراسری از اهواز تا دهگلان از دیگر اقدام‌هایی است که منجر می‌شود در سال جاری مقدار انتقال گاز افزایش یابد.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه پیش‌بینی اینکه زمستان امسال در تأمین گاز مشکلی خواهیم داشت یا خیر، بر عهده ما نیست، افزود: پارامترهای مانن درجه هوا در اختیار ما نیست. اگر برودت هوا در زمستان امسال مشابه سال 1402 باشد، زمستان آرامی خواهیم داشت؛ اما اگر برودت هوا مانند سال 1403 باشد، انتقال گاز با دشواری بیشتری همراه خواهد بود. با این حال، با تدابیری که اندیشیده‌ایم، گمان می‌کنم امسال زمستان خوبی را پشت سر بگذاریم.

استقبال از جذب سرمایه‌ خارجی

توکلی درباره برنامه شرکت ملی گاز ایران برای جذب سرمایه خارجی نیز با بیان اینکه از هرگونه سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت استقبال می‌کنیم، افزود: فرصت‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گاز ایران با توجه به برگشت سرمایه بالایی که دارد، فراهم شده است، ضمن اینکه طی چند روز اخیر نیز مذاکرات خوبی در این زمینه انجام شد و فکر می‌کنم شرکت‌ها و صنایع انرژی‌بر می‌توانند از فرصت سرمایه‌گذاری در این صنعت به‌خوبی استفاده کنند.

وی درباره صدور گاز به پاکستان گفت: این آمادگی از سوی ایران وجود دارد، اما ارسال گاز به پاکستان به اراده طرف پاکستانی بستگی دارد.

معاون وزیر نفت درباره مقدار صادرات گاز به ترکیه بیان کرد: با توجه به اینکه قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه در سال 2026 به پایان می‌رسد، درصدد تمدید قرارداد با آنها هستیم. اگرچه اولویت تأمین گاز در کشور با مصرف‌کنندگان داخلی است با این حال بر اساس تکلیف قانون برنامه هفتم توسعه مبنی بر دیپلماسی انرژی، در قراردادهای صادرات گاز، تعهدمان را به کشورهای دریافت‌کننده گاز ایران انجام می‌دهیم.