نائب رئیس اتاق بازرگانی تهران و مدیرعامل فناپ از احتمال کاهش شعب بانکها تا 10 سال آینده خبر داد و گفت: شعب با کارکردی متفاوت و به صورت محدود باقی خواهد ماند.
شهاب جوانمردی درباره تغییرات بنیادی در سیستم بانکداری دنیا به
نسیم اقتصاد گفت: تغییرات بنافکن در صنایع متفاوت به واسطه حضور مدلهای کسبوکاری جدید و تکنولوژیهای نو در حال رخ دادن است؛ برخی صنایع مانند صنایع معدنی، مواد شوینده و از این دست با اثرگذاری کمتری مواجه هستند اما برخی صنایع دیگر در آستانه تغییرات جدیتری قرار دارند.
او با اشاره به اینکه در سه دهه گذشته صنعت بانکداری نیز با تغییرات بسیار جدی مواجه بوده است، گفت: نظامهای بانکی علیرغم اینکه با پول سرکار دارند و باید احتیاط بیشتری داشته باشند؛ اما سعی کردند در دنیا از تکنولوژی، اطمینان بخشی و توسعه خدمات به مشتریان به نحو احسنت استفاده کنند.
جوانمردی درباره تاریخچه ورود تکنولوژی به صنعت بانکداری اینگونه توضیح داد: اولین بروز و ظهور تکنولوژی در صنعت بانکداری به 60 تا 70 سال پیش باز میگردد که اولین دستگاههای خودپرداز ورود میکند. حدود 50 سال پیش نرمافزارهای بانکی به شعب کمک میکند تا بتوانند دسترسی دقیقتری به حساب و کتابها داشته باشند. طی 20 سال گذشته خدمات آنلاین به صورت مداوم توسعه پیدا میکند و هر قدر هم دسترسپذیری، افزایش سرعت اینترنت و شبکههای موبایل گسترش جدیتری پیدا میکنند؛ در راستای خدمت به مشتریان با تغییرات جدی مواجه میشویم که به عنوان بانکداری الکترونیک از آن یاد میشود. تمام خدماتی که پیشتر مردم در شعبه دریافت می کردند، تلاش می شود که بر بسترهای الکترونیکی مانند اینترنت، موبایل یا
ATM و کیوسک در دسترس مردم قرار گیرد.
او ادامه داد: ظاهر شعب هم تغییر می کند به این صورت که برخی امکانات در داخل شعبه قرار میگیرد؛ اما به موازات آن در پشت سر امکانات بسیار زیادی وجود دارد که مشتریان سیستمهای به هم پیوسته داشته باشند. یک هسته مرکزی
(core) که همه اطلاعات و پشتیبانی (
backup) برای اطمینان بخشی، های امنیتی که خیال مشتری از دادههای آن راحت باشد و پردازشهای مفصلی روی آنها که بتواند اعتبارسنجی و رتبهبندی مشتریان را انجام دهد، وجود دارد. در این شرایط است که اگر کسانی تراکنشهای خلاف انجام میدهند و برای پولشویی و تخلفات استفاده میشود ،شناسایی میشوند و این جزئی از نظامات بانکداری الکترونیک محسوب میشود. اما در طی غریب به یک دهه گذشته این بنافکنی در بانک نیز در حال بروز و ظهور است.
شعب با کارکردی متفاوت و به صورت محدود تا 10 سال دیگر پابرجا هستند
جوانمردی درباره احتمال از بین رفتن شعب یا بانکهای متعدد نیز توضیح داد: زمانیکه بحث بلاکچین، رمزارز و توکن به میان میآید؛ میتوانیم به سمتی حرکت کنیم که هیچ تمرکزگرایی نداشته باشیم. دموکراسی در صنعت مالی یعنی همه با هم تصمیم بگیرند که یک بانک با یک قاعده وجود داشته باشد و هر کسی جزئی از آن بانک عمل می کند.
او ادامه داد: خیلی صحبت میشد راجع به اینکه شعب کلا از بین خواهند رفت و کاملاً دیجیتال خواهند شد؛ امروز که من در خدمت شما هستم باورم این نیست که شعب بانکها کاملاً از بین خواهند رفت، به 2 دلیل؛ اولین دلیل اینکه ما خدمت بانکی را به طیف وسیعی از مردم ارائه میکنیم. ممکن است کودکان و نوجوانان مشتریان یک بانک باشند تا افراد مسن؛ قاعدتاً یک بانک به عنوان یک کسب و کار همیشه باید آمادگی داشته باشد وجهههای متفاوتی از خود یا صورتبندی های متفاوتی از خود، متناسب با مشتریان خود عرضه کند. شاید برای پدران ما که سالهای سال برای کارهای خود به شعبه مراجعه کرده اند، خیلی مطولبیت نداشته باشد که برای دریافت خدمات بانکی خود از ابزارهای تکنولوژیک استفاده کنند. برای همین معنادار است که در نظامهای بانکی شعب را داشته باشیم اما ممکن است به انبوهی گذشته نباشد و نکته دوم اینکه صورتبندی فعالیت شعب هم میتواند عوض شود. ممکن است، بانکی شعبه داشته باشد؛ اما لزوما همه خدمات قبلی را ارائه نمیکند بلکه یک ویترین برای بانک است. جایی است که مشتری با اطمینان خاطر مراجعه میکند، راهنمایی میگرد، با خدمات و محصولات جدید آشنا میشود یا بخشی از تقاضاهاش را پاسخگو است که به راحتی نمی توان آن را اتوماتیک کرد و یک ربات هوشمند و چت بات گذاشت. به نظر من شعب کم خواهند شد و کارکرد متفاوتی خواهند داشت؛ اما حتما طی 10 سال آینده ما هنوز با شعب سنتی مواجه خواهیم بود چراکه طیفی از مشتریان همچنان انتظار خدمات بانکی قدیم را دارند.
نائب رئیس اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به اینکه آیا فقط بانکها حق دارند که خدمت بانکی ارائه کنند نیز گفت: همانطور که امروز میبینیم، فروشگاههای آنلاین ممکن است، ویترینی برای فروشگاههای واقعی یا صاحبان کالای واقعی باشند و لزوماً برای عرضه یک محصول فضای فیزیکی ندارند، پس معنادار است که در نظام آینده بانکی نیز شاهد این باشید که بخشی از خدمات بانکی در داخل اپلیکیشنهای دیگری ارائه شود، بخشی از خدمات یک بانک از طریق بانکی که شما با آن راحتتر هستید ارائه شود و از طریق برخی از اپلیکیشن ها خدمات نوگرایانه ای ارائه شود.
او افزود: شما بعد از مدتی ممکن است، خدمت بانکی نیاز داشته باشید؛ اما به عنوان جزئی از یک خدمت بزرگتر. فرض کنید؛ شما میخواهید یک تور را آنلاین خریداری کنید؛ شما فردی هستید که در نظام بانکی کشور یک اعتبار دارید؛ وارد اپلیکیشن تور میشوید و مقایسهها را میبینید و یکی را انتخاب میکنید، ممکن است وقتی انتخاب را انجام دادید امروز موجودی لازم برای خرید را نداشته باشید؛ در این شرایط ممکن است، یک خدمت بانکی به فرایند شما اضافه شود و اعتبار شما را با بانک چک کند و به شما 10 میلیون تومان وام دهد و اون لحظه خرید شما انجام شده و به صورت اتوماتیک یک وام برای شما کنار گذاشته میشود. پول فروشنده خدمت داده می شود و شما در یک نظام بانکی بدهکاری خواهید داشت. در واقع شما خدمت بانکی دریافت کردید بدون اینکه به بانک مراجعه کنید. اکنون خدمت بانکی جزو از خرید یک کالا و محصول شده است.
ارائه تسهیلات بدون وثیقه در نرم افزارهای بانکی با روند اعتبارسنجی
جوانمردی درباره نحوه ارائه تسهیلات الکترونیک نیز اظهار کرد: تا به امروز عمده اعتباردهی به افراد حقیقی و حقوقی در نظامهای بانکی ما مبتنی بر تضامین بوده است به این معنی که گردش حساب مهم بود؛ اما اینکه شما چه وثیقهای دارید و اصولاً وامهای خرد اگر این هم نبوده چک و سفته و ضامن نیاز بوده است. در دنیا روند اعتبارسنجی افراد چه بر مبنای شاخصههای مالی- عملکردی چه بر اساس شاخصههای غیر مالی بسیار متداول است؛ چراکه اطلاعات شما را مداوم جمعآوری میکنند؛ یعنی شما به عنوان یک شخص تعریف شده در نظام حاکمیتی یک کشور هم اطلاعات مالی؛ هم وام هایی که گرفتید و پیش از این قسطهای آن را پرداخت کردید، مجموع درآمد، مالیات پرداختی، قبوضی و در کل خوش حسابی یا بدحسابی با نمرهای سنجیده می شود و از طرف دیگر رفتارهای غیرمالی شما از جمله تخلفات رانندگی و ... در نمره اعتباری شما درج میشود و از روی آن یک نمره اعتباری همراه با سقف مالی شما سنجیده و یک اعتبار به شما داده می شود که شما می توانید مثلا تا سقف 50 میلیون تومان اعتبار بگیرید و این قابلیت وجود دارد که ظرف یک یا 2 سال آن را بازگردانید.
او با اشاره به روند نظام بانکی ایران تاکید کرد: ما در نظام بانکی کشورمان تا سالها قائل به اعتبارسنجی نبودیم و تسهیلات ما وثیقه محور بود و محلی نیز برای تمرکز این اطلاعات وجود نداشت. اکنون چند سال است که روی جمعآوری این اطلاعات به صورت متمرکز کار شده است؛ چراکه جدیترین کلید آن در کشور در بحث نظام یارانهای محقق شد و باید اطلاعات افراد برای توانمندی مالی آنها اندازهگیری شود و شرکتهایی در خود نظامهای بانکی شکل گرفت که رتبهبندی اعتباری انجام میداد و از اشخاص حقوقی شروع کرد و کم کم به اشخاص حقیقی رسید. امروز ما شاهد محصولاتی هستیم که در حال تمرین نظام اعتباری تدریجی هستند و این افراد هستند که در این نرم افزارهای اعتبار خود را میسازند و نیاز به ضامن، چک، وثیقه و .. ندارند. این یک روند است که در برخی از بانکهای ما شروع شده و این بسیار می تواند برای مشتری مطلوبیت داشته باشد.
در سرازیری زیر ساخت های بانکداری الکترونیک
این فعال حوزه بانکداری الکترونیک درباره بسترهای زیرساختی و اینترنتی خدمات الکترونیک بانکی تاکید کرد: تقریبا در تمام دنیا برای دسترسی به سرویسهای محلی و کشوری بستر اینترنت نیست که سرویسهای عمومی باید روی آن ارائه شود بلکه به دلیل موضوع پدافندی، امنیت اطلاعات مردمی، هزینه ترافیک بینالملل این موارد در یک شبکه اینترانت داخلی «هاست» میشوند و به همین دلیل هاستینگ سرویسهای اینترنتی همه بانکهای کشور داخلی است.پیش از این در موقعیتهایی که ما از اینترنت بینالملل استفاده می کردیم قطع روند عملیات بانکی وجود داشت؛ اما امروز دیگر قطع نمیشود.
او ادامه داد: موضوع دیگر این است که روند سرمایهگذاری در زیرساختهای کشور دچار مشکل است و همانطور که اکنون با ناترازی برق، گاز و امثالهم مواجه هستید در منابع پردازشی و اتصالات نیز به مرور زمان شاهد ناترازی خواهیم بود؛ چراکه حجم سرمایهگذاریهایی در توسعه زیرساختها اینترنتی و پردازشی و ساختاری کشور به اندازه نیازهای توسعهای ما نیست. شاید امروز خیلی شاهد کمبود نباشیم؛ اما اینجا کاملاً محتمل است که اگر سرمایهگذاری به اندازه کافی در این بخش صورت نگیرد، همانطور که ناترازی گاز و برق داریم و مردم و صنایع با کمبود و بحرانهایی مواجه هستند تا چند صباح دیگر از این جنس نیز ببینیم. اکنون حرکت به سمت بانکداری دیجیتال است؛ اما توسعه زیرساختهای دیجیتالی ما نتوانسته همگام با آن پیش رود و این میتواند یک نقطه تهدید تلقی شود.
50 هزار میلیارد تومان هزینه خرید VPN
جوانمردی درباره شرایط هزینه زیرساخت های اینترنتی کشور نیز گفت: هزینهای که ما امروز برای دسترسی به اینترنت به اپراتورهای مخابراتی پرداخت می کنیم در یک روند 10 ساله افزایش یافته و در سبد خانوار رو به کاهش بوده است و اصولا هزینهای که به اپراتورها و اینترنتهای ثابت پرداخت میکنیم با سرمایهگذاری آنها برابر نیست؛ چراکه خیلی از سرمایهگذاریهای آنها دلاری است و به قیمت که نگاه کنید، انگار ازا ارائه دهندگان سرویس تخفیف میگیریم؛ زمانی که درآمد آنها کاهش پیدا میکند، نمی توانند هزینه توسعه و سرمایهگذاری کنند.
او باتاکید بر اینکه مردم تحت فشار و تورم هستند و نباید تورم جدیدی بار کرد؛ افزود: بر اساس آمارهای غیررسمی مردم حداقل 50 هزار میلیارد تومان برای خرید
vpn هزینه میکنند که معادل یک میلیارد دلار است که اگر مردم به
vpn نیاز نداشته باشند و این مبلغ به اپراتورها پرداخت شود، آنها می توانند بخشی از این مبلغ راهزینه توسعه کنند تا زیرساختها حفظ شود. یعنی ما پول را از جیب مردم برمیداریم و این هزینه به آنها تحمیل میشود؛ اما منجر به عایدی رفاه، دسترسپذیری بیشتر و اینترنت بهتر نمی شود و همه هم احساس مجرم بودن دارند و این به نظر من یک خطر راهبردی بزرگ است.
نئوبانک خدمتی برای مشتریان بزرگ و حقوقی
نائب رئیس اتاق بازرگانی تهران درباره روند برنامه ریزی برای سرمایه گذاران کلان بانک ها در بانکداری الکترونیک گفت: مقوله ارائه خدمت بانکی در میان خدمات دیگر یعنی بانک به عنوان یک سرویس نه به عنوان یک کالبد. ما می توانیم از دریچه یک بانک به همه خدمات بانکی دسترسی داشته باشیم که میتوان به عنوان بانکداری باز هم صحبت شود. زیرساختهای متعددی هم در کشور برای آن ایجاد شده اما هنوز خیلی عملیاتی نشده و اینجا مشتریان بزرگ و حقوقی بسیار مطلوبیت دارد که بتواند از دریچه یک بانک به خدمات همه بانکها دسترسی داشته باشند و از یک پنجره واحد انجام دهند و من فکر میکنم در آینده نزدیک شاهد این خدمات هم خواهیم بود.
او معتقد است که با نئوبانکینگ میتوان نوع نگاه را به بانکداری عوض کرد. اگر امروز خدماتی را روی موبایل شخصی دریافت می کنیم که قبلا در شعبه دریافت میکردیم از طریق نئوبانک می توانیم خدماتی متناسب با نیاز مثلا خدمات بانکی- بورسی، بانکی- بیمهای یا ... را ارائه کنیم. در این سیستم شاید ما نیاز به سرمایه گذاری داشته باشیم که باید وضعیت بانکی فرد به دقت بررسی شود و با توجه به شرایط اپلیکیشن کاربردی، دستیار هوشمند شما خواهد شد.
جوانمردی درباره روند اعتمادسازی در این زمینه نیز تاکید کرد: این یک روند تدریجی است؛ یعنی اعتمادسازی باید رخ دهد و این یک دفعه تبدیل به محصولی با استفاده انبوه نخواهد بود. نکته بعدی که باید توجه کرد اینکه مردم قاعدتاً در موقعیتهایی اعتمادهایی کردند. من وقتی در بانکی حساب باز کردم به آن بانک اعتماد کردم و زیربنا و همه تراکنشهای من را می داند؛ زمانی که این بانک محصول مورد نظر را عرضه کند یا من به یک کارگزاری اعتماد کردم حالا یک کارگزاری یک محصولی را ارائه کند پس جاهایی که قبلاً اعتماد شما را جلب کردند، ظرفیت بیشتری دارند که محصولات را تایید کنند. این روند و فرهنگسازی آن باید طی شود و قاعدتاً با توجه به اینکه نسلهای
Z و α بیشتر تکنولوژی دوست هستند، شاهد این خواهیم بود که ابتدا این نسلها مشتریان محصولات جدید خواهند بود و سپس نسلهای
X و
Y مشتری خواهند شد.
شباهت خدمات بانکداری الکترونیک بانکها به خط تولید
مدیرعامل فناپ در پاسخ به تشابه خدمات و ظاهر بانکداری دیجیتال بانکها عنوان کرد: ممکن است در این نظام تنوع و نوآوری کم باشد؛ اما بخشی از آن به قوانین و مقررات باز میگردد و بخشهای دیگر به حفظ و صیانت از دادههای مشتریان و حتی بخشهایی به خاطر اینکه سیاستگذار ما نوگرا نیست و باعث میشود خدمات بانکداری الکترونیک شبیه به خط تولید طلقی شود.
او معتقد است که در موقعیت بانکداری دیجیتال یا نئو بانکینگ طرحهای متنوعتری روی میز است. بخش هایی از این طرحها ارائه شده؛ اما آنها هم تحت نظارت نهادهای قانونی (
Regulation) شدیدی هستند که این تنوع بخشی به خدمات را کاهش میدهد. همچنین نئوبانکینگ برای مشتریان بزرگتر، صنوف، کسب وکارها و شرکتها بخشی است که مغفول باقی مانده و من به عنوان یک نکته کسب وکاری این را تایید میکنم که کمتر به مشتریانی از این جنس بها داده شده و بیشتر به مشتریان خرد و مردم انبوه نگاه شده است.
نظام رگولاتوری ایران نوآوری کش است
او در پاسخ به اینکه چه زمانی بانکداری ایران به بانکداری دنیا نزدیک می شود، تاکید کرد: 2 پاسخ برای این سوال وجود دارد. آنچه که به زیرساختهای فنآورانه ما باز میگردد یا پیادهسازی آنچه که شبیه بانکداری جهانی است از حیث تکنولوژی ما فاصله چندانی با دنیا نداریم. اینطور نیست که ما اگر بخوایم خدمتی ارائه کنیم؛ اصل ماجرا فاصله تکنولوژیک ما باشد؛ ما فاصله دیگری داریم که بخشی از آن خدمات بینالمللی است که ما به دلیل عدم اتصال نظام بانکی ما با بانک های دنیا به دلیل تحریم ها و بخش دیگر به دلیل قوانین و مقرارت نظارت نهادهای قانونی است.
مدیرعامل فناپ ادامه داد: بسیاری از بانکهای مرکزی دنیا به سمت نهادینه و روشمند کردن نوآوری حرکت کردند و اجازه پایلوت شدن بخشی از خدمات و محصولات را ارائه کرده اند و اگر ریسکی برای مشتری و بانک نداشت؛ اجازه توسعه انبوه دهد. نگرش قالب در نظام نظارت نهادهای قانونی مالی ما چه بانک، بورس و بیمه بیشتر بر اساس احتیاط و اختیار بیش از حدی است که نوآوریکش است و باید قدری تفکرات ما در لایه سیاستگذاری بازتر شود که شاهد محصولات نوآورانه بیشتری باشیم.
نظرات شما