به گزارش نسیم اقتصاد، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گزارشی تحت عنوان «نگاهی به وضعیت تجارت کشور افغانستان»، به بررسی دقیق وضعیت تجارت افغانستان با شرکای تجاری اصلی این کشور پرداخته است.

بر اساس این گزارش تا سال 2019 ایران اولین کشور صادرکننده به افغانستان بوده و چین و پاکستان در رتبه بعدی قرار دارند. همچنین ایران ششمین کشور وارد کننده از افغانستان بوده و هند، پاکستان و چین سه کشور اول واردکننده از افغانستان هستند. البته کل صادرات افغانستان در سال 2019 به بیش از 863 میلیون دلار رسیده که حدود 14 میلیون دلار از آن به ایران انجام شده است.

در بخش دیگری از این گزارش روند تجارت ایران و افغانستان بررسی شده که نشان می‌دهد بیشترین ارزش صادراتی ایران به افغانستان طی سال‌های 2003 تا 2021، مربوط به سال 2018 به ارزش بیش از دو میلیارد و 926 میلیون دلار بوده است.

اما این رقم در سال 2019 کاهش یافته و در سال‌های 2020 و 2021 مجددا افزایش یافته و به رقم بیش از یک میلیارد و 838 میلیون دلار در سال 2021 رسیده است.

مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به افغانستان در سال 2021 شامل سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها؛ آهن و فولاد؛ پلاستیک مصنوعات از آن‌ها؛ میوه و آجیل خوراکی و پوست مرکبات یا خربزه؛ سبزیجات خوراکی وریشه‌ها بوده است. سه گروه اولی از پنج گروه یاد شده، حدود 50 درصد از صادرات ایران به افغانستان را به خود اختصاص داده است.

مهم‌ترین تحولات تجارت ایران و افغانستان

در بخش دیگری از این گزارش هفت رشته فعالیت شامل وسایل نقلیه، زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آن‌ها؛ ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی، اجزاء و قطعات آن‌ها؛ مواد نسجی و مصنوعات از این مواد، پوست خام و چرم؛ محصولات صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته به آن؛ محصولات معدنی؛ محصولات صنایع غذایی، نوشابه‌ها، آبگون‌های الکلی و سرکه‌ها، توتون و غیره به عنوان رشته فعالیت‌های منتخب انتخاب و روند تجارت در این حوزه‌ها در سال 2021 نسبت به 2020 بررسی شده است.

بر این اساس در بین رشته فعالیت‌های منتخب مورد بررسی صادراتی از ایران به افغانستان، صنایع غذایی و نوشابه‌ها، صنایع شیمیایی و محصولات معدنی به ترتیب ارزش صادراتی 311، 172 و 55.2 میلیون دلار در سال 2020 داشته اند. بنابراین صادرات محصولات صنایع غذایی و نوشابه‌ها و ... در سال 2021 با کاهش 46.5 به 166.4 میلیون دلار رسیده است. صادرات محصولات معدنی ایران به افغانستان نیز در سال 2021 با رشد بسیار زیاد 1134 درصدی به 681.36 میلیون دلار رسیده، اما صادرات محصولات صنایع شیمیایی با صنایع وابسته به آن کاهش 19 درصدی را تجربه کرده و به 139.3 میلیون دلار رسیده است.

در این میان در سال 2021 صادرات مواد نسجی و مصنوعات از این مواد، پوست خام، چرم و ... کاملا متوقف شده است.

همچنین صادرات ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی، اجزاء و قطعات آن‌ها و ... با رشد منفی 24.5 درصدی در سال 2021 به 60 میلیون دلار کاهش یافته و صادرات وسایل نقلیه زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آنها نیز با رشد اندک سه درصد به 8.7 میلیون دلار در سال 2021 رسیده است.

در این میان ارزش کل صادرات ایران به افغانستان در رشته محصولات منتخب در سال 2020، معادل 758.2 میلیون دلار بوده که این رقم در سال 2021 به یک میلیارد و 56 میلیون دلار افزایش یافته، اما در سال 2022 صفر شده است. همچنین با وجود رشد 1134 درصدی صادرات محصولات معدنی ایران به افغانستان در سال 2021، این رقم در سال 2022 به صفر رسیده است.