به گزارش نسیم اقتصاد، طبق تجربیات چهارساله بنده در حوزه بهینه سازی انرژی و به صورت خاص گاز علاوه بر بار اقتصادی عوامل دیگری نیز وجود دارد که ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی را می رساند:
1ـ استفاده بی رویه از انرژی های فسیلی که باعث افزایش آلودگی محیط زیست می شود.
2ـ بالا بودن رشد جمعیت و نیاز به تقاضای بیشتر انرژی.
3ـ محدودیت منابع انرژی به دلیل تجدیدناپذیر بودن آن.
4ـ رشد بالای مصرف انرژی به دلیل الگوی ناصحیح مصرف انرژی.
5ـ عدم وجود سیستم بازیافت انرژی.
6ـ وجود صنایع و کارخانجات فرسوده.
7ـ متکی بودن اقتصاد ملی به درآمدهای نفتی.
8- افزایش گازهای گلخانه ای و باران های اسید.
هیچ یک از اعمال انسان ، بازدهی صد درصد ندارد از این رو استفاده بهینه و ممانعت از هدر رفتن امکانات امری اساسی است این نکته هنگامی اهمیت بیشتری پیدا می کند که موضوع انرژی مطرح شود. منظور از بهینه سازی مصرف انرژی ، انتخاب الگوها و اتخاذ و بکارگیری روش ها و سیاست هایی در مصرف درست انرژی است. که از نقطه نظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حرکت را تضمین کند. در این چارچوب تعیین سهم صورت های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه با توجه به امکانات درازمدت آن جامعه، همچنین بکارگیری پربازده ترین شیوه استفاده از آنها که متضمن کاهش تخریب منابع انرژی و نیز کاهش تأثیرات سوء ناشی از اسـتفاده ناصـحیح از انرژی، بر عوامـل دیگر حیات و محـیط زیـست مدنظر است ، این استفاده درست و به جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است بلکه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل های آتی و مانعی برای تولید و گسترش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.

احداث تأسیسات تولید انرژی الکتریکی و شبکه های برق رسانی نیاز به هزینه های زیادی دارد. هزینه احداث تأسیسات تولید و انتقال و توزیع برق برای هر کیلووات ساعت معادل 800 دلار می باشد . علاوه بر بار مالی زمان لازم برای احداث نیروگاه 3 تا 8 سال است. همچنین هزینه های جاری و ثابت سالانه نیروگاه ها گاهی بالغ بر 20 درصد سرمایه گذاری اولیه می شوند. از این رو کاهش مصرف انرژی الکتریکی به میزان قابل ملاحظه ای در حفظ و بقاء سرمایه های ملی مؤثر است. با توجه به پتانسیل های صرفه جویی موجود در بخش صنعت سالانه می توان 670 میلیارد تومان در این بخش صرفه جویی کرد. در بخش خانگی نیز می توان با بکارگیری راهکارهای استفاده بهینه از لوازم خانگی انرژی بر تا حد زیادی از اتلاف سرمایه های ملی جلوگیری کرد.
مدل های اقتصادی که چارچوبی برای درک عوامل تعیین کننده مصرف انرژی خانوار و میزان وابستگی به انرژی پاکیزه هستند، به رغم تعداد روزافزون خانه های مسکونی خورشیدی، در دسترس نیستند. این مطالعه چارچوبی نظری را برای درک ارتباط بین مصرف انرژی، تولید، ذخیره سازی و وابستگی به انرژی پاک ارائه می دهد.

یافته های ما نشان می دهد که (i) خانوار هایی که انرژی تولید می کنند، می توانند انرژی بیشتری از خانواده هایی که انرژی تولید نمی کنند، مصرف کنند (ii) وابستگی اقتصادی بهینه انرژی خورشیدی بستگی به قیمت های انرژی، درآمد و شیب هزینه ذخیره انرژی حاشیه ای دارد. (iii) ارتباطی بین وابستگی به انرژی پاک (یا تقاضای انرژی) و سطح کارایی فن آوری های تبدیل انرژی وجود ندارد و (iv) وقتی نرخ بازپرداخت برابر با نرخ جزئی برق است، وابستگی به انرژی تولید شده می تواند صفرباشد و تقاضای انرژی یک خانواده تولید کننده ممکن است برابر با همتای غیر تولید کننده آن باشد.
مدیریت انرژی با نگاهی اجمالی به بهینه سازی مصرف انرژی استوار بوده وباید این دو اصل مهم را مکمل یکدیگردانست. از گذشته تا به امروز در ایران اهداف و سرمایه گذاری مسئولین و صاحبان امر بیشتر به سمت تامینانرژی سوق داده شده به نحوی که در راستای تحقق بهینه سازی مصرف انرژی، نسبت به تامین انرژی، فعالیتهایبسیار کمی صورت پذیرفته است .
توجه به امر بهینه سازی مصرف انرژی در واقع یعنی صرفه جویی و جلوگیری ازاتلاف انرژی، سرمایه ها و منابع با ارزش کشور. میتوان دهه 07 میلادی را انقلابی در جهت بهینه سازی مصرفانرژی در کشورهای صنعتی دانست چون افزایش قیمت نفت در این دهه باعث شد تا کشورهای صنعتی به مسالهتامین انرژی جدی تر نگریسته و آن را سرلوحه سیاست ها و فعالیت های صنعتی خود قرار دهند، در واقع اینچالش را می توان به عنوان بحران انرژی جهانی نام برد که موجبات آن سرآغاز تحقیقات وسیعی در زمینه صرفهجویی و بهینه سازی مصرف انرژی گردید.
باید اظهار داشت بزرگترین چالش گسترده کشورهای جهان در قرنبیست و یکم حرکت در مسیر توسعه پایدار انرژی می باشد که نیازمند برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک ویژه دربخش تولید و بهینه سازی هر کشور می باشد .
به طور قطع می توان گفت با افزایش یکباره قیمت نفت بعد ازانقلاب اسلامی تا به حال که موجبات فروش خوب و درآمد های حاصل از رشد آن را در پی داشته، وجود یارانههای هنگفت را تا به امروز برای مصرف کنندگان انرژی جامعه و کشور هموار ساخته است. وجود همین یارانه هاموجب شده بود تا به طور غیر قابل باور استفاده از زیرساختها و طرح هایی که باعث کاهش مصرف انرژی می گردددر کشور به تعویق و گاهی به فراموشی کامل سپرده شود که خوشبختانه در چند سال اخیر با اجرایی کردن قانونهدفمندی یارانه ها گام مهمی در این راه برداشته شد.
استفاده بهینه از انرژی های موجود، نیاز به فرهنگ سازیدارد به نحوی که برای نیل به این هدف مهم و برای آگاه سازی مصرف کنندگان انرژی در جامعه نیازمند برنامهریزی و اجرای دوره های آموزشی، آگاه سازی و فرهنگ سازی در این راستا می باشیم. با توجه به این که بخش ساختمان حدود هفت صدم درصد مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده است.


مهندس رضا تیرگر کارشناس ارشد مهندسى انرژى و رئیس اندیشکده مردمى بهینه سازى مصرف انرژى