10 سال از هدفمندسازی یارانه‌ها گذشت
 
به دلیل توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات اواخر دهه 80 سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها دنبال شد بنای طرح بر این پایه تنظیم شده‌بود که با واقعی‌سازی نرخ حامل‌های انرژی بخشی از درآمد حاصله را به خانوارها پرداخت کنیم.
 
هر چند از آن تاریخ تاکنون حدود 10 سال می‌گذرد، اما یارانه نقدی پرداختی به خانوار تقریباً همان رقم 45 هزار تومان ثابت باقی مانده‌است، اما در این مدت نرخ حامل‌های انرژی افزایش یافته‌است. نکته جالب آنکه اولین یارانه پرداختی به خانوار در سال 89 با 45 دلار برابری می‌کرد، اما هم اکنون یارانه نقدی با 2 دلار هم برابری نمی‌کند.
 
در چنین شرایطی و با گذشت 10 سال از طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، اخیراً مجلس شورای اسلامی 60 میلیون نفر ایرانی را مشمول دریافت کمک معیشتی دانسته‌است، این در حالی است که رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها سال 98 تعداد یارانه‌بگیران را 78 میلیون نفر عنوان کرد. وی درآمدهای قانونی سازمان هدفمندی را 87 هزار میلیارد تومان ذکر کرد که 42 هزار میلیارد تومان آن صرف پرداخت یارانه نقدی می‌شود.
هر چند به گفته عدل آذر، رئیس پیشین دیوان محاسبات و حمیدرضا حاجی بابایی یکی از نمایندگان مجلس حساس به درآمد و هزینه‌های سازمان هدفمندی یارانه‌ها اثبات شد که درآمدهای دولت از هدفمندی یارانه‌ها بیش از ارقامی است که دولت عنوان می‌کند، اما در این سال‌ها یارانه نقدی افزایش نیافته‌است و به نظر می‌رسد ثروتمندان به دلیل مصرف بیشترشان از کالاهای سوبسیدی و یارانه‌ای یارانه پنهان کلانی را استفاده می‌کنند و نکته جالب این است که سیستم سنتی مالیاتی کشور نیز بی‌تفاوت به قله‌های ثروت به اخذ مالیات از درآمدهای سهل‌الوصول مشغول است.
 
 
نقل قول سوبسیدی رئیس مجلس از نوبخت
 
در همین رابطه اخیراً محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی به نقل از رئیس سازمان برنامه و بودجه میزان سوبسید پنهان پرداختی در رهگذر لایحه بودجه 1400 را در حدود 1400‌هزار میلیارد تومان عنوان می‌کند، این در حالی است که پرداخت چنین یارانه پنهانی در شرایطی انجام می‌گیرد که کسری تراز عملیاتی بودجه از محدوده 150 هزار میلیارد تومان سال جاری به محدوده 320 هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه سال 1400 افزایش یافته‌است.
 
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اغلب یارانه‌ها و سوبسید پنهان کشور را در واقع سهامداران شرکت‌ها و بنگاه‌های انرژی خوار مصرف می‌کنند و نکته جالب اینجاست که صاحبان صنایع در این سال‌ها آنقدری به خود زحمت نداده‌اند که خطوط تولید خود را اصلاح کنند، زیرا انرژی و نیروی کار را آنقدر ارزان یافته‌اند که در این حوزه هزینه و سرمایه‌گذاری نکرده‌اند.
 
از آنجایی که امکانات مردم برای استفاده از یارانه‌های غیرنقدی در اقتصاد ایران بسیار متفاوت است، از این‌رو این اعتقاد در بین کارشناسان و اساتید اقتصادی شکل گرفته‌است که نحوه توزیع یارانه‌های غیر نقدی در اقتصاد ایران باید تغییر کند تا بدین واسطه اشخاصی که به دلیل بهره‌مندی از امکانات از یارانه بیشتری بهره‌مند هستند، مالیات بیشتری پرداخت کنند و این یارانه‌ها بین دهک‌های فقیر در جامعه توزیع شود و در حقیقت هزینه‌های کشور نیز از محل مالیات‌ها تأمین شود.
 
اگر قرار باشد هزینه‌های جاری بودجه سال 1400 بدون سرمایه‌فروشی، چون نفت و گاز و استقراض و آینده‌فروشی، چون انتشار اوراق بدهی تأمین شود، کشور با کسری تراز عملیاتی 320 هزار میلیارد تومانی روبه‌رو می‌شود.
 
در بودجه‌ای که گفته می‌شود کسری پنهانش بیش از 300‌هزار میلیارد تومان است و صدها هزار میلیارد تومان از هزینه‌ها از محل فروش سرمایه و دارایی‌های مالی تأمین می‌شود، به گفته رئیس مجلس شورای اسلامی بیش از 1400 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان توزیع می‌شود، به نظر می‌رسد برای اینکه فضای عمومی اقتصاد ایران تغییر کند با بودجه و بانکداری 1400 تغییر کند، در غیر این‌صورت کمافی‌السابق با مشکلات متعدد و متنوع تا اجرای بودجه سنواتی روبه‌رو خواهیم بود.
 
 
افزایش 3 برابری یارانه‌ها در صورت حذف ارز 4200 تومانی
 
 
رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: 16 هزار میلیارد برای رفع فقر در نظر گرفته شده‌است.محمدباقر نوبخت در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر با بیان اینکه افزایش یارانه معیشتی در بودجه در نظر گرفته شده‌است، گفت: یارانه 45 هزار تومانی در سال 1400 نیز پرداخت می‌شود، دلار 4هزارو200 تومانی برای تأمین کالاهای اساسی در نظر گرفته شده‌است، اما چنانچه شرایط طوری باشد که این ارز حذف شود، یارانه‌ها دو تا سه برابر می‌شود.
 
در واقع با وجودی که طرح هدفمندی یارانه‌ها افزایش یارانه نقدی را همزمان با واقعی‌سازی نرخ حامل‌های انرژی پیش‌بینی کرده‌بود، امروز افزایش یارانه نقدی به حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی و دارو گره زده شده‌است.
 
 
بازپرداخت 150 هزار میلیارد تومان اصل و سود اوراق در سال 1400
 
 
از سوی دیگر، معاون سازمان برنامه و بودجه گفت: سال آینده باید 150 هـزار میلیـارد تومـان اصل و سود اوراق فـروختـه شده را بازپرداخـت کنیم.سیدحمید پورمحمدی در گفت وگوی ویژه خبری با اشاره به اینکه امسال دولت اجازه داشت 220 هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کند، اظهار داشت: سال آینده باید 150 هزار میلیارد تومان شامل 100 هزار میلیارد تومان اصل اوراق و 50 هزار میلیارد تومان سود آن باز پرداخت شود. کار با این دولت و آن دولت ندارد، سال آینده علاوه بر اینکه باید کشور را اداره کنیم، هزینه‌هایی را که ایجاد می‌شود، باید پرداخت کنیم.
 
معاون امور اقتصادی و بودجه سازمان برنامه و بودجه افزود: برای سال آینده 220 هزار میلیارد تومان اوراق جدید پیش‌بینی نشد، بلکه 55 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است.
 
وی به موضوع نفت اشاره کرد و گفت: درآمد نفت واقع‌بینانه است، وزیر نفت ارقامی را که گفت می‌تواند تأمین کند حدود 200 هزار میلیارد تومان است. پورمحمدی ادامه داد: در بودجه هیچ‌گاه تعداد بشکه نفت نمی‌آوریم، رقم 199‌هزار میلیارد تومان برای فروش نفت پیش‌بینی شده که باور داریم به آن می‌رسیم، نظر رئیس‌جمهور همین بود، بانک مرکزی باید سیاست را طوری جلو ببرد که ارز را به 11هزارو500 تومان برساند و وزارت نفت برنامه‌ها را طوری تنظیم کند که به هر طریقی به صادرات 3/ 2 میلیون بشکه برسیم، نه ارز 11هزارو500 تومانی در بودجه می‌آید و دلار آن، مبنای محاسبه است.