به گزارش نسیم اقتصاد، بازار خودرو کشور در ماه‌ها و سال‌های اخیر با رکود جدی مواجه شده و قیمت‌ها نیز همزمان نوسانات متعددی را تجربه می‌کنند. این شرایط باعث شده تا بسیاری از خریداران و فروشندگان با تردید و عدم اطمینان نسبت به آینده بازار تصمیم‌گیری کنند. اما پرسش اصلی این است که این وضعیت رکودی و نوسانی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
امیرحسن کاکایی، کارشناس بازار خودرو در پاسخ به این پرسش به نسیم اقتصاد گفت: پیش از بررسی وضعیت بازار خودرو باید مشخص شود که قیمت دلار چه خواهد شد. واقعیت این است که آنچه اکنون مشاهده می‌کنید، ارزش ریال است که در حال نوسان است. این روزها ما تنها شاهد افزایش قیمت دلار نیستیم و گاهی کاهش قیمت‌ها نیز دیده می‌شود.
خبرها، دلیل اصلی نوسانات در بازارهای اقتصادی
وی افزود: این روزها ما در وضعیت نه جنگ و نه صلح قرار داریم و در چنین شرایطی هر خبر کوچکی به مردم و اقتصاد امید می‌دهد، و هر خبر کوچکی هم می‌تواند ناگهان آدم را بترساند. به همین دلیل شاهد نوسان در بازار ارز هستیم و این وضعیت در بورس نیز دیده می‌شود؛ برای مثال، روز گذشته شاخص بورس چند هزار واحد رشد داشت و این روزها درگیر نوسان است.
این تحلیلگر بازار خودرو ادامه داد: این رفتار نوسانی که این روزها مشاهده می‌کنیم، اصولاً مبنای اقتصاد کلاسیک ندارد و اساس این نوسانات، اقتصاد رفتاری است. در اقتصاد رفتاری، وقتی خبری می‌شنوید نگران می‌شوید، ارزش ریال پایین می‌آید و وقتی خبری می‌شنوید خوشحال می‌شوید، ارزش ریال بالا می‌رود. شرایط اقتصادی این روزها با اصول اقتصاد کلاسیک که مبتنی بر عرضه و تقاضاست، همخوانی ندارد؛ یعنی نوسان‌ها ربطی به عرضه و تقاضا ندارند.
عرضه از تقاضا پیشی گرفت؟
وی با اشاره به افزایش روند تولید در بازار خودرو تاکید کرد: عرضه خودرو در این دو سه سال اخیر بسیار بیشتر از تقاضای واقعی بوده و هنوز هم هست. بررسی‌ها و محاسبات نشان می‌دهد که تقاضای واقعی کمتر از یک میلیون بوده، در حالی که تولید ما بالای یک میلیون است. اما چرا در وضعیت رکودی، برای ثبت‌نام خودرو صف‌های میلیونی تشکیل می‌شود؟ این به دلیل تقاضای واقعی بازار نیست، بلکه تقاضای رانت است که این صف‌ها را شکل می‌دهد. در حالی که بازار آزاد از این موضوع مبرا است و بر اساس عرضه و تقاضای واقعی حرکت می‌کند.
تورم سبد خرید خانوار را تغییر داد
به گفته این کارشناس بازار در رکود شدیدی قرار دارد. واقعیت این است که طی هشت سال گذشته با تورم بالا مواجه بوده‌ایم؛ به بیان روشن‌تر، در 60 سال گذشته تورم بی‌سابقه‌ای بین 30 تا 40 درصد داشته‌ایم. این بی‌سابقه بودن تنها یک معنا دارد درآمدها به شدت از هزینه‌ها عقب مانده و سفره مردم به تدریج تغییر کرده است.
وی متذکر شد: امسال تورم در دارو و غذا بسیار بالا بوده، بنابراین درآمدها بیشتر به این موارد محدود می‌شود. به همین دلیل کاهش شدید درآمدها و عقب ماندن آن‌ها از هزینه‌ها باعث رکود شدید بازار خودرو شده است.
تغییر رفتار سرمایه‌گذاران نتیجه شرایط جنگی
کاکایی بیان کرد: اکنون ما در شرایطی نه جنگ و نه صلح قرار داریم. بسیاری از سرمایه‌داران سرمایه خود را به خارج منتقل کرده‌اند و از طرف دیگر، افراد عادی هم در این شرایط سعی می‌کنند پول خود را مانند وضعیت جنگی در سکه و دلار نگه دارند. در واقع، خودرو که قبلاً یک کالای سرمایه‌ای نقدشونده بود، دیگر این نقش را ندارد. مردم سعی می‌کنند سَبُک زندگی کنند و دارایی‌های راحت‌تر داشته باشند و حتی بازار مسکن نیز با رکود شدیدی مواجه شده است. برخی جاها می‌گویند قیمت‌ مسکن کاهش یافته، قیمت ریزشی نبوده در واقع اگر کسی بخواهد مسکن خود را بفروشد، مجبور است زیر قیمت اعلام کند و این وضعیت اکنون به بازار خودرو نیز رسیده است؛ یعنی خودرو دیگر قابلیت نقدشوندگی گذشته را ندارد، زیرا رکود بسیار شدید است.
وی از تغییر رفتار بازار گفت: قیمت خودرو در بازار ایران متناسب با ارزش ریال است. به‌عنوان مثال، خودرویی که 10 هزار دلار ارزش داشته، اکنون نیز 10 هزار دلار ارزش دارد و ارزش آن در روزهای آینده بستگی به نوسانات روزانه دارد البته معمولاً تغییر قیمت خودرو یک به یک با دلار نیست؛ یعنی قیمت خودرو همانند طلا و دلار در لحظه بالا و پایین نمی‌رود. اما از سوی دیگر، به دلیل افزایش نوسانات ارز، این روزها شاهد نوسان در بازار خودرو نیز هستیم. قبلاً چنین نبود؛ مثلاً یکی دو سال پیش، اگر دلار افزایش می‌یافت، اثر آن با کمی تاخیر، حدود یک ماه، در قیمت خودرو مشاهده می‌شد، اما اکنون رفتار بازار تغییر کرده است.
بازار دیگر بازار نیست
این تحلیلگر بازار خودرو با اشاره به شکست بازار ادامه داد: وقتی در بازاری خرید و فروش انجام نمی‌شود، دیگر آن بازار، بازار واقعی نیست. مفهوم بازار جایی است که تعداد زیادی خرید و فروش صورت گیرد. واقعیت این است که اکنون ما با یک بازار شکست‌خورده مواجه‌ایم؛ یعنی بازاری وجود ندارد. نوسانات موجود در بازار از نظر من نشان‌دهنده شکست بازار است.
وی در خصوص چگونگی وضعیت بازار خودرو در ماه‌های آتی خاطرنشان کرد: اینکه آینده بازار چگونه خواهد بود، دیگر قابل ارزیابی نیست. تنها چیزی که می‌دانم این است که ساختار بازار به هم ریخته و شرایط قابل پیش‌بینی نیست. رفتارهایی که مثلاً در سال‌های گذشته می‌توانستیم پیش‌بینی کنیم، اکنون دیگر قابل پیش‌بینی نیستند، زیرا مکانیزم بازار خودرو به هم خورده است. شاید بتوان گفت که تولید در حال کاهش است و ما با چالش‌های زیادی در زمینه تولید مواجه خواهیم بود. از سوی دیگر، حدس می‌زنم واردات خودرو فعلاً کاهش نیابد و ادامه واردات نیز منجر به کاهش قیمت‌ها نخواهد شد.