خروج گسترده نیروی کار افغان از ایران، به‌ویژه در حوزه خدمات شهری، بازار کار را با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو کرده است. مشاغلی که پیش‌تر عمدتاً توسط کارگران افغان انجام می‌شد، اکنون خالی مانده و کارگران ایرانی چندان تمایلی به پذیرش آن‌ها ندارند.

به گزارش نسیم اقتصاد، سال‌ها حضور گسترده کارگران افغان در مشاغل سخت و خدمات شهری، به کارفرمایان این امکان را می‌داد که با هزینه کمتر نیرو جذب کنند و کارگران ایرانی چندان تمایلی به انجام این شغل‌ها نداشتند. اما با خروج آن‌ها، شرایط بازار کار به کلی تغییر کرده است.
مشاغلی مانند جمع‌آوری زباله، پاکبانی و نگهداری فضای سبز که پیش‌تر با نیروی کار افغان اداره می‌شد، اکنون با کمبود شدید نیرو مواجه شده و کارگران ایرانی برای پذیرش این شغل‌ها به انگیزه و مزایای بیشتری نیاز دارند.
این تحول، فشار مضاعفی بر مدیریت شهری و ارائه خدمات عمومی وارد کرده و ضرورت بازنگری در روش‌های سنتی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و اجرای دقیق قانون کار را بیش از پیش نمایان ساخته است. در ادامه، نظر حمید حاج اسماعیلی، کارشناس بازار کار درباره ابعاد این بحران و راهکارهای پیشنهادی برای جبران خلأ نیروی انسانی ارائه خواهد شد.
ماجرای استخدام‌هایی که سودآور بود
حاج‌اسماعیلی از شوک وارد شده به بازار کار ایران در پی خروج نیروی افغان از بازار به نسیم اقتصاد گفت: بدون شک خروج نیروی کار اتباع بر بازار کار، به‌ویژه در بخش خدمات شهری ایران، تأثیرگذار بوده است. طبیعی است که وقتی تعداد مشخصی از نیروها از یک بخش کسب‌وکار اخراج یا ساماندهی می‌شوند، در کوتاه‌مدت شوک قابل توجهی به آن بخش وارد شود.
در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و دویست هزار مهاجر خارج شده‌اند که برآورد می‌شود حدود 400 هزار نفر از آن‌ها در بازار کار فعال بوده‌اند. وی افزود: این تعداد که عمدتاً در بخش‌های ساختمانی و یا خدمات شهری به‌ویژه در جمع‌آوری زباله فعالیت داشتند، مخصوصاً در شهرداری‌ها که تعدادشان بسیار زیاد بود، تغییراتی ایجاد کرده‌اند.
اما توجه کنید افرادی که در بخش جمع‌آوری زباله معمولاً به صورت پیمانکاری فعالیت می‌کردند و نیروهای افغان را به کار می‌گرفتند، از این استخدام به‌صورت طمعکارانه استفاده می‌کردند، زیرا برایشان سودآور بود.
قراردادهای این پیمانکاری‌ها با شهرداری، منابع بسیار خوبی از نظر سود برای آن‌ها به همراه داشت و در عین حال مبلغ کمتری به این نیروهای کار افغانی پرداخت می‌کردند. روشی برای عبور از چالش
این کارشناس بازار کار با اشاره به راهکارهایی برای عبور از چالش‌های موجود بر سر بازار و نیروی کار تاکید کرد: در گذشته هم این یک مشکل جدی بود که باید حل می‌شد.
دو روش برای حل مشکلات نیروی کار از قبل پیشنهاد شده بود و اکنون با توجه به اینکه این اتفاق رخ داده (خروج نیروی کار افغان)، ما تأکید داریم که از این دو روش استفاده شود. روش اول این است که به سمت استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های جدید برای جمع‌آوری زباله برویم و تا حد ممکن حضور فیزیکی نیروی انسانی در جمع‌آوری و تفکیک زباله کاهش یابد؛ این یک ضرورت است و باید انجام شود. حاج اسماعیلی ادامه داد: دومین روش این است که در بخش شهرداری‌ها، به‌عنوان نهادهای حاکمیتی، باید شرایط اجرای قانون کار فراهم شود؛ شرایطی که در آن کسی به دنبال سودجویی نباشد، حق بیمه افراد پرداخت شود، حقوق و دستمزد کافی تعیین شود و ساعت کار قانونی رعایت گردد. اگر این شرایط قانون کار فراهم شود، مطمئن باشید نیروی کار ایرانی با رغبت و میل در بخش‌های شهرداری، چه در جمع‌آوری زباله و چه در بخش‌های دیگر مانند فضای سبز، با اشتیاق کار خواهد کرد.
راهی برای به حداقل رسیدن نیروی انسانی در برخی از بخش‌ها
این کارشناس بازار کار اظهار داشت: در خدمات شهری معمولاً از نیروی کاری استفاده می‌شد که ساعت کاری طولانی داشتند و مزد کمی برایشان پرداخت می‌شد، در حالی که یک گروه سودجو که از رانت و روابط برخوردار بودند، در قالب پیمانکار، منافع و درآمدها را به جیب می‌زدند. این یک کار بسیار پر اشکال بود و از قبل هم نسبت به آن انتقاد داشته‌ایم.
وی متذکر شد: هیچ دلیلی وجود ندارد که ما همچنان به روش‌های سنتی گذشته برای جمع‌آوری زباله در بخش‌های شهری ادامه دهیم. حتماً باید دولت از تجربه دیگر کشورها استفاده کند و با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید، حضور نیروی انسانی را به دلایل متعدد در بخش جمع‌آوری زباله به حداقل برسانیم. حاج‌اسماعیلی در پایان خاطرنشان کرد: من فکر می‌کنم که در بلندمدت، که می‌تواند حدود یک سال باشد، مشکل حضور نیروهای افغان در بخش شهرداری به‌راحتی قابل حل است. در بخش شهرداری قوانین دولتی و حاکمیتی حاکم است و ما می‌توانیم با دستورات لازم و طراحی جدید، شرایط حضور نیروی کار ایرانی را فراهم کنیم .

لینک کوتاه

• 
• 
• 
• 
• 
•