به گزارش نسیم اقتصاد، در سال‌های اخیر، اجاره‌بهای مسکن در ایران به شکل چشمگیری افزایش یافت و به یکی از دغدغه‌های بزرگ خانوارها تبدیل شد. این افزایش شدید باعث شد بسیاری از مستأجران با مشکلات مالی جدی مواجه شوند و توانایی پرداخت هزینه‌های اجاره را نداشته باشند. اما در ماه‌های اخیر و فصل جابه‌جایی، شرایط بازار اجاره تغییراتی داشته است. خروج گسترده افغان‌ها از ایران باعث کاهش فشار تقاضا در برخی مناطق شده و این موضوع به آرام‌تر شدن بازار اجاره کمک کرده و مانع از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها شده است. کارشناسان بازار مسکن نیز معتقدند که این روند می‌تواند زمینه‌ساز تعادل بیشتر در بازار اجاره شود و تأثیرات مثبتی بر وضعیت مستأجران داشته باشد.
رابطه ستقیم افزایش عرضه و آرامش بازار اجاره‌بها
محمود فاطمی‌عَقدا،  رئیس سابق مرکز تحقیقات مسکن و کارشناس بازار مسکن با اشاره به تاثیر خروج اتباع بر بازار اجاره به نسیم اقتصاد گفت: با توجه به نیاز انباشته به مسکن در بخش‌های مالکیتی و اجاره، هر واحدی که ساخته و یا به بازار عرضه شود، چه در بخش مالکیتی و چه در بخش اجاره، قطعاً تأثیرگذار خواهد بود و در این موضوع هیچ شکی نیست. اکنون با خروج افغان‌ها، مسکن‌هایی که در اختیار داشته‌اند به بازار عرضه خواهد شد و در اختیار ایرانیان قرار می‌گیرد که بدون شک بر نرخ اجاره‌بها تأثیر خواهد گذاشت.
وی افزود: ما در کشور یک نیاز انباشته داریم و در این بخش مشکلات فراوانی وجود دارد؛ بنابراین اگر عرضه افزایش یابد، نرخ اجاره‌بها کاهش پیدا می‌کند. لذا خروج افغان‌ها به دلیل افزایش عرضه مسکن، نرخ اجاره‌بها را کنترل خواهد کرد.
تاثیر خروج نیروی کار بیگانه بر قیمت تمام‌شده مسکن
این کارشناس بازار مسکن در پاسخ به این سؤال که قبلاً نیروی کار اتباع با هزینه کمتر در ساخت‌وساز فعالیت می‌کردند و حالا با خروج آنها و جایگزینی نیروی کار ایرانی با دستمزد بالاتر، آیا قیمت تمام شده مسکن افزایش می‌یابد یا خیر، گفت: یکی از هزینه‌های تمام شده مسکن مربوط به هزینه نیروی انسانی است. بنابراین خروج افغان‌ها می‌تواند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد. اما از سوی دیگر، امیدواریم با فشاری که کمبود نیروی انسانی ایجاد می‌کند، صنعت ساختمان به سمت تحول و صنعتی شدن حرکت کند و عملاً نقش نیروی انسانی کمرنگ‌تر شود.
وی در پایان تاکید کرد: ما در کشور به تولید انبوه مسکن نیاز داریم و از سوی دیگر، خواستار مسکن استاندارد و مقاوم در برابر زلزله هستیم. یکی از عوامل کیفیت پایین ساخت‌وساز در ایران طی سال‌های اخیر، حضور کارگران موقت و فصلی افغان بود که آموزش‌های لازم را ندیده و فقط بر اساس سلیقه خود کار می‌کردند. بیشتر ساختمان‌های ساخته شده، استانداردهای لازم از نظر کیفیت را ندارند. بنابراین، خروج اتباع از بازار ساخت‌وساز می‌تواند به صنعتی شدن ساختمان‌ها منجر شود؛ صنعتی شدن که هم هزینه‌ها و زمان ساخت را کاهش دهد و هم کیفیت را افزایش دهد و در نتیجه امکان تولید انبوه مسکن فراهم شود.
مجموعه‌ای از عوامل باعث آرامش در بازار اجاره شده است
کیانوش گودرزی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز درخصوص میزان تاثیر خروج افغان‌ها بر بازار اجاره به نسیم اقتصاد گفت: مسائل مختلف به‌صورت زنجیره‌ای به هم مرتبط هستند و نمی‌توان یک موضوع خاص را تنها عامل شرایط به وجود آمده در بازار اجاره دانست. اتباع بیگانه‌ای که در ایران زندگی می‌کردند اکنون طبق آمار تاکنون یک میلیون و 200 هزار نفر از اتباع افغانستانی از ایران خارج شده‌اند که به نسبت کل جمعیت کشور رقم قابل مقایسه‌ای نیست اما به هر حال باید گفت که بیشتر افغان‌ها در مناطق جنوبی تهران سکونت داشتند و در منازلی زندگی می‌کردند که تقاضای زیادی برای آن‌ها وجود نداشت.
وی افزود: بنابراین، اکنون عرضه این منازل افزایش یافته اما تقاضا برای آن‌ها کم است. البته این مسئله جدا از کیفیت خانه‌ها است؛ زیرا این منازل نیاز به بازسازی و تعمیرات دارند تا ایرانیان بتوانند از آن‌ها استفاده کنند. در مجموع، خروج آن‌ها و افزایش عرضه، تب و تاب بازار اجاره را کاهش داده است.
بازار اجاره در شرایط مطلوب قرار دارد؟
گودرزی با اشاره به واقعی‌تر شدن نرخ‌ اجاره‌بها در بازار ادامه داد: علاوه بر این، باید اشاره کنیم که توانایی اجاره کردن کاهش یافته است. طی سال‌های اخیر خانوارها قادر به خرید ملک نبودند و از سوی دیگر اجاره همان خانه‌ها برای خانوار سنگین‌ بود. به همین دلیل، بسیاری از اقشار توان افزایش اجاره‌بهایی را که در سال‌های گذشته اتفاق افتاد و کنترل‌ناپذیر بود، نداشتند. این عدم توانایی باعث شده است که از قیمت‌های نجومی صرف‌نظر شود و بازار به سمت قیمت‌های واقعی‌تر حرکت کند و اجاره‌بها با سطح درآمد مردم هماهنگ شود.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک در پایان خاطرنشان کرد: ما امسال افزایش اجاره‌بها داشته‌ایم، اما بازار نسبت به سال گذشته در شرایط بسیار مطلوبی قرار دارد. اکنون نیز از پیک اجاره عبور کرده‌ایم و بیشتر مستأجران ساکن شده‌اند، بنابراین بعید است تا پایان سال شاهد مشکل قابل‌توجهی در بازار اجاره باشیم.