به گزارش نسیم اقتصاد، مهندس بهزاد ولی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره نقش افزایش مالیات بر دخانیات در کاهش مصرف محصولات دخانی اظهار کرد: بنا به مستندات سازمان جهانی بهداشت، افزایش مالیات محصولات دخانی، مهم‌ترین راهبرد کاهش مصرف و تقاضای مصرف مواد دخانی به حساب می‌آید. سازمان جهانی بهداشت قواعدی برای این راهبرد مهم کاهش مصرف و تقاضای محصولات دخانی یعنی «مالیات بر محصولات دخانی»، در نظر گرفته است.
 
قواعد جهانی برای نرخ مالیات بر محصولات دخانی
 
وی درباره قواعد سازمان جهانی بهداشت در زمینه نرخ مالیات بر محصولات دخانی توضیح داد: براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، مالیات بر محصولات دخانی می‌بایست نرخ موثری داشته باشد؛ به نحوی که 75 درصد قیمت خرده‌فروشی را شامل شود و همچنین قیمت پایه محصولات دخانی به نحوی باشد که بر میزان مصرف اثرگذار باشد و مصرف محصولات دخانی را کاهش دهد.
 
وضعیت مالیات بر محصولات دخانی در ایران
 
 رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره اهداف افزایش مالیات بر محصولات دخانی گفت: هدف راهبردی افزایش مالیات، کاهش مصرف و تقاضای محصولات دخانی است. در حال حاضر، قانون «مالیات بر ارزش افزوده» در کشور اجرا می‌شود و سالانه پنج درصد افزایش می‌یابد.
 
وی ادامه داد: همچنین بر اساس بند «ح» ماده 73 قانون برنامه هفتم توسعه، افزایش 15 درصدی سالانه نرخ مالیات بر محصولات دخانی برای سیگارهای تولید داخل با نشان ایرانی و 25 درصدی برای سیگارهای با نشان خارجی، 50 درصدی برای سیگار وارداتی، 20 درصدی برای تنباکوی تولید داخل و 55 درصدی برای تنباکوی وارداتی خارجی نسبت به قانون بودجه 1402 در نظر گرفته شده است که با توجه به گذشت دو سال از این قانون، نرخ‌های اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی دو برابر تعیین شده است.
 
اجرا نشدن مالیات دوسالانه 100 تا 110 درصدی محصولات دخانی وارداتی
 
ولی‌زاده تاکید کرد: نرخ‌های مالیاتی که برای محصولات دخانی وارداتی در نظر گرفته شده به طور عملی اجرا نمی‌شود؛ چراکه واردات این محصولات با توجه به تامین تقاضای مصرف از طریق تولید داخل، انجام نمی‌شود؛ بنابراین نرخ دوسالانه مالیات 100 تا 110 درصدی محصولات دخانی وارداتی اجرایی نمی‌شود.
 
نرخ فعلی مالیات بر محصولات دخانی سبب کاهش مصرف نمی‌شود
 
ولی‌زاده گفت: هنگامی نرخ‌های مالیاتی سبب کاهش مصرف محصولات دخانی می‌شود که مصرف‌کننده محصولات دخانی با مشاهده قیمت‌ها به این نتیجه برسد که چه آسیب و بلایی به خود تحمیل می‌کند و به آسیب‌های سلامتی و ضرر مالی ناشی از محصولات دخانی بیندیشد. در حال حاضر، نرخ کنونی محصولات دخانی سبب کاهش مصرف و تغییر الگوی رفتاری مصرف‌کنندگان نمی‌شود.
 
ورود کالاهای غیررسمی؛ ترفند شرکت‌های دخانی
 
وی با بیان اینکه شرکت‌های دخانی با بهره‌ گرفتن از تکنیک‌ها و روش‌های مختلف از تاثیر سیاست‌های مالیاتی می‌کاهند، گفت: ورود محصولات دخانی غیررسمی و آلوده‌کردن بازار با این محصولات، یکی از ترفندهای شرکت‌های دخانیاتی است. این محصولات بدلیل عدم پرداخت مالیات، ارزان قیمت بوده و بخشی از تقاضای محصولات دخانی را تامین می‌کنند.
 
ترفندهای شرکت‌های دخانی برای بی‌اثر کردن سیاست‌های کنترل مصرف
 
ولی‌زاده درباره دیگر روش‌های شرکت‌های دخانی برای کاهش تاثیر سیاست‌های مالیاتی توضیح داد: کاهش هزینه تمام‌شده محصولات  دخانی با استفاده از تکنولوژی، روش دیگر شرکت‌های دخانی برای بی‌اثر کردن سیاست‌های مالیاتی است. شرکت‌های دخانی با تغییر سایز بسته‌بندی و وزن محصولات دخانی تلاش می‌کنند که سیاست‌های مالیاتی منجر به افزایش قیمت محصولات نشود.
 
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت گفت: تا زمانی که شرکت‌های دخانی از روش‌های مختلف برای بی‌اثر کردن بهره‌می‌گیرند، سیاست‌های مالیاتی به کاهش مصرف منجر نمی‌شود.
 
ساختار معیوب مالیات محصولات دخانی
 
وی با بیان اینکه ساختار مالیاتی کشور دچار اشکال است، ادامه داد: بخشی از محصولات دخانی با نشان ایرانی و بخشی دیگر با نشان خارجی در کشور تولید می‌شوند. بررسی‌ جدول مالیات محصولات دخانی بیانگر این است که مالیات محصولات دخانی با نشان ایرانی با محصولات نشان‌ بین‌المللی تولید داخلی، اختلاف 10 تا 15 درصدی دارد. اگر مالیات سبب کاهش مصرف محصولات دخانی شود، بازهم شکاف قیمتی میان محصولات ایرانی و بین‌المللی وجود دارد.
 
ولی‌زاده افزود: اگر مصرف‌کننده محصولات بین‌الملی بخواهد در الگوی مصرف محصولات دخانی تغییر ایجاد کند، با توجه به شکاف قیمتی میان محصولات ایرانی و خارجی، محصولات دخانی ارزان‌ قیمت‌تر را مصرف می‌کند.
 
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت گفت: شرکت‌های تولیدکننده محصولات دخانی از روش‌های مختلف بهره‌می‌گیرند تا سیاست‌های کنترل دخانیات را هم به چالش بکشند. هنگامی‌که اثربخشی سیاست‌ها کم شود، هدف حوزه سلامت یعنی اثرگذاری افزایش مالیات بر کاهش تقاضای مصرف محصولات دخانی محقق نشده و همچنان افزایش مصرف دخانیات را تجربه می‌کنیم.
 
تخلف شرکت‌های دخانی در روش‌های عرضه این محصولات
 
وی با بیان اینکه شاهد تخلف در حوزه توزیع محصولات دخانی هستیم، اظهار کرد: چگونگی توزیع و عرضه محصولات دخانی نیز به نحوی با شرکت‌های تولیدکننده محصولات دخانی ارتباط دارد. تخلفاتی در حوزه فروش محصولات دخانی در کشور انجام می‌شود؛ به طور مثال، فروش سیگار به صورت نخی از تخلف‌های عرضه محصولات دخانی است. فروش سیگار به صورت نخی سبب می‌شود که سیاست‌ مالیاتی محصولات دخانی شکسته و بی‌اثر شود.
 
تخلف در فروش نخی سیگار و شکستن سیاست‌های مالیاتی
 
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت دربار معایب فروش سیگار به صورت نخی گفت: فروش نخی نه تنها سبب شکستن سیاست‌های مالیاتی محصولات دخانی می‌شود، بلکه افراد با سنین پایین‌تر و سطوح درآمدی کمتر می‌توانند نسبت به تهیه محصولات دخانی اقدام کنند. هنگامی که سیگار به صورت نخی عرضه شود، افراد با درآمد کمتر می‌توانند به مصرف محصولات دخانی ادامه دهند؛ چرا که اثر قیمتی مالیات با روش‌ فروش سیگار به صورت نخی از بین می‌رود.
 
ضرورت اجرای کامل سیاست‌های کنترل مصرف دخانیات
 
ولی‌زاده با بیان اینکه تمام قوانین موثر بر کاهش محصولات دخانی می‌بایست به طور کامل اجرا شود، توضیح داد: قوانین موثر بر کاهش مصرف محصولات دخانی در بحث عرضه و تقاضا می‌بایست به طور کامل اجرا شود تا تاثیر افزایش مالیات بر کاهش مصرف دخانیات را به طور کامل تجربه کنیم.
 
تحمیل هزینه 50 هزار میلیارد تومانی ناشی از مصرف دخانیات
 
بار درمان بیماری‌های منتسب به دخانیات بر دوش «سلامت»
 
وی با بیان اینکه بار و هزینه مصرف دخانیات در کشور بیش از 50هزار میلیارد تومان است، تصریح کرد: سهم حوزه سلامت از بار هزینه‌ مصرف دخانیات در کشور 14هزار میلیارد تومان است. حوزه سلامت، بار ناشی از درمان بیماری‌های منتسب به مصرف دخانیات را به دوش می‌کشد و سایر هزینه‌های مرتبط با مصرف دخانیات برای حوزه کار، غیبت از کار، مرگ زودهنگام است که به بدنه اقتصادی کشور تحمیل می‌شود؛ به طوری که بیش از نیمی از افردی که از محصولات دخانی استفاده می‌کنند دچار مرگ زودهنگام می‌شوند و این در حالی است که در سنین بهره‌وری قرار دارند و حدود 35 هزار میلیارد  تومان به سیستم اقتصادی کشور هزینه تحمیل می‌کنند.
 
نگاهی به ساختار مالیاتی محصولات دخانی
 
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت با بیان اینکه درآمد حاصل از مالیات بر دخانیات را سازمان امور مالیاتی کشور می‌بایست اعلام کند، گفت: درآمد حاصل از مالیات بر دخانیات در قانون ارزش افزوده به وزارت بهداشت تعلق نمی‌گیرد و درآمد بند «ت» ماده 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده به وزارت کشور پرداخت می‌شود. همچنین براساس ماده 73 قانون برنامه هفتم توسعه، باید 100 درصد درآمد از مالیات بر محصولات دخانی می‌بایست برای پیشگیری از مصرف دخانیات، درمان بیماری‌ها و توسعه ورزش همگانی هزینه شود که سهم وزارتخانه‌های «بهداشت»، «آموزش و پرورش» و «ورزش و جوانان» توسط قانون‌گذار مشخص می‌شود.