به گزارش نسیم اقتصاد، شکر به عنوان یک ماده غذایی پرمصرف حداقل برای 400 محصول نقش مهمی در سفره خانوار، صنایع مختلف از جمله شیرینی و شکلات، نوشیدنی‌ها و داروسازی ایفا می‌کند. با توجه به نیاز سالانه کشور به بیش از 2 میلیون و 200 هزار تن شکر، که در سال جاری حدود 80 درصد آن از تولید داخل و 20 تا 23 درصد از طریق واردات تأمین می‌شود، خودکفایی در تولید 100 درصدی شکر را به یکی از اهداف کلیدی و دست یافتنی وزارت جهاد کشاورزی تبدیل کرده است.
 
حدود 65 تا 70 درصد تولید شکر کشور از چغندرقند و مابقی از نیشکر تأمین می‌شود، در این میان مصرف خانوار 400 تا 500 هزار تن، صنایع 600 هزار تن و  نوشابه‌ها 550 تا 600 هزار تن و مقداری مصرف نیز در سایر آمارها، برآورد شده است. نیاز به واردات هم فعلاً 400 تا 500 هزار تن است که وزارت جهاد کشاورزی با همکاری کشاورزان و صنعت به دنبال راهکارهایی برای افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات است.
میزان تولید چغندر قند در سال جاری چقدر بوده است؟
 
در سال زراعی جاری تولید 2 میلیون و 170 هزار تن چغندرقند پاییزه از سطح 31 هزار هکتار اراضی در شش استان کشور ثبت شده است. این میزان تولید، بالاترین رکورد در تاریخ کشت چغندرقند پاییزه در ایران بود. همچنین، مدیریت بهینه منابع آب در کشت پاییزه چغندرقند منجر به صرفه‌جویی بیش از 652 میلیون مترمکعب آب در 10 سال اخیر شده است. با توجه به اینکه کشت چغندرقند در 75 هزار هکتار از اراضی کشاورزی انجام و حدود 4 میلیون تن چغندرقند تولید می‌شود، به نظر می‌رسد با بهره‌گیری از کشت پاییزه، امکان دستیابی به خودکفایی در تولید شکر وجود دارد. محققان و مدیران وزارت جهادکشاورزی هم بر این نکته تأکید دارند که با برداشت بیش از 5 میلیون تن چغندرقند، می‌توان به خودکفایی ملی در تولید شکر دست یافت.
 
طی هفته‌های گذشته غلامرضا نوری قزلجه - وزیر جهاد کشاورزی - در اولین نشست خبری خود با عنوان اولین نشست با عنوان ارائه گزارش عملکرد 100 روزه، به حمایت از تولید داخلی و به خودکفایی رسیدن در تولید داخلی در محصولاتی همچون شکر، محصولات گرمسیری، گوشت قرمز و ...تاکید کرد. در ادامه این مطلب به میزان تولید داخل و واردات و چگونگی رسیدن به خودکفایی در این محصول پرداخته شده است.
علت نابسامانی‌های بازار شکر طی سال گذشته
 
حسین فرهادی - عضو هیات مدیره و سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره خودکفایی در تولید شکر اظهار کرد: در سال گذشته بازار شکر نابه‌سامانی‌هایی را متحمل شد و این شرایط برآمده از این بود که دولت به واردات شکر ارز 28 هزار و 500 تومانی اختصاص می‌داد، این اتفاق از یک سو سبب می‌شد کشت چغندر و نیشکر در داخل کشور برای کشاورزان صرفه اقتصادی نداشته باشد و از سوی دیگر تخصیص این ارز به واردات باعث می‌شد قیمت شکر در داخل کشور نسبت به قیمت آن در کشورهای همسایه بسیار پائین‌تر باشد که این امر علاوه بر اینکه به قاچاق شکر از ایران به کشورهای همسایه می‌انجامید سبب می‌شد تفاوت قیمت مصوب شکر و قیمت آن در بازار آزاد سود کلانی را نصیب محتکران کند.
افزایش قیمت شکر در تالار دوم؛ راهکاری برای توقف احتکار و شکر
 
وی ادامه داد: در اواخر اردیبهشت ماه سال جاری جلسه‌ای که در وزارت صمت برگزار شد منبع تامین ارز شکر  از تالار یک به تالار دوم تغییر داد و نرخ ارز تخصیصی از 28 هزار و 500 تومان به 42 هزار و 200 تومان تغییر یافت و این سبب افزایش قیمت مصوب شکر شد و در پی افزایش قیمت مصوب دیگر نه احتکار شکر و نه قاچاق آن صرفه اقتصادی نداشت و علاوه بر آن کشت چغندر سودده شد و افزایش پیدا کرد. 
 
سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی افزود: علاوه بر این دولت در سال جاری اقدام به خرید تضمینی چغندر نیشکر و  اعلام کرد که در سال زراعی 1403-1402 چغندر قند بهاره با عیار 16 درصد را هر کیلو حدود 3900 تومان و چغندر قند پاییز را با عیار 15 درصد هر کیلو 3800 تومان خریداری می‌کند و این امر به افزایش کشت این محصول انجامید. 
کاهش واردات شکر و تامین بخش اعظم نیاز کشور از تولیدات داخل
 
وی تصریح کرد: اکنون قیمت شکر در بازار آزاد حتی از قیمت شکر دولتی پایین‌تر است و این امر سبب شده تقاضای واقعی شکر در بازار خود را نشان دهد و هر آنچه در بازار عرضه می‌شود به مصرف‌کننده نهایی برسد. 
 
فرهادی در ادامه ضمن اشاره به اینکه نیاز سالانه شکر در کشور 2.2 میلیون تن است، از کاهش واردات شکر خبر داد و گفت: واردات شکر در سال 1401 حدود یک میلیون و 250 هزار تن بود، این رقم در سال 1402 به 725 هزار تن کاهش پیدا کرد و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری هم با تغییراتی که صورت گرفته واردات شکر به پایین‌تر از میزان سال گذشته برسد، در نتیجه کشور، بنابر گفته وزیر جهاد کشاورزی به خودکفایی نزدیک است؛ البته برای برآورد دقیق میزان وابستگی کشور به واردات شکر باید تا اردیبهشت سال آینده صبر کرد با این حال رویه‌های حاکم بر بازار شکر کشور نشان می‌دهد فاصله چندانی با خودکفایی نداریم. 
 
سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی در پایان تصریح کرد: واردات شکر خام بیشتر از کشورهای برزیل و هندوستان صورت می‌گیرد و در کارخانجات داخلی که بیشتر در استان خوزستان هستند به شکر سفید تبدیل و به بازار عرضه می شود.