طرح کالابرگ الکترونیک پیرو شرط مجلس در ماجرای حذف ارز ترجیحی به راه افتاده و هدف آن تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز خانوار به قیمت شهریور1400 است؛ چراکه این کالاها به‌واسطه حذف ارز ترجیحی مشمول افزایش قیمت شده‌اند و دولت بنا به تکلیف مجلس، متعهد شده است مابه‌التفاوت آنها را به‌صورت سرانه مصرف پرداخت کند.
 
البته در ابتدای راه، به‌واسطه مهیا نبودن زیرساخت‌های مورد نیاز این طرح، پرداخت یارانه نقدی 300 و 400هزارتومانی به‌ازای هر فرد یارانه‌بگیر اجرا شد؛ اما از چندماه پیش اجرای آزمایشی و سراسری طرح کالابرگ کلید خورد و اکنون همه یارانه‌بگیران امکان استفاده از اعتبار یارانه ‌ماه آینده خود برای خرید 10قلم کالای اساسی را دارند.
 
در این میان، شرایط برای افرادی که به هر دلیل خواستار استفاده از کالابرگ نباشند، هیچ تغییری نمی‌کند و آنها همچنان در بیستم هر ماه یارانه نقدی خود را دریافت خواهند کرد و افرادی که از طرح کالابرگ نیز استفاده کنند، هر میزان از اعتبارشان که بلااستفاده بماند را طبق روال قبل به‌صورت نقدی دریافت خواهند کرد.‌
 
حمایت معیشتی ضدتورمی
طرح کالابرگ الکترونیک با هدف حمایت از معیشت خانوارها و حفظ سلامت غذایی افراد اجرا می‌شود و می‌تواند در مهار تورم ناشی از تزریق یارانه نقدی به جامعه مؤثر باشد. در این میان، دولت بنا دارد به 3دهک کم‌درآمد که فعلا به‌ازای هر نفر 400هزار تومان یارانه می‌گیرند، 20درصد دیگر نیز مشوق استفاده از طرح کالابرگ الکترونیک پرداخت کند؛ تا هم استفاده از کالابرگ رواج پیدا کند و هم از سلامت غذایی این خانوارهای کم‌درآمد، حمایت بیشتری شود.
 
این خبر را دیروز، داوود منظور، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه از طریق فضای مجازی اعلام کرد؛ اما وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن تأیید اینکه چنین تصمیمی در دولت مطرح است، اعلام کرده که هنوز افزایش 20درصدی به متولیان حوزه یارانه ابلاغ نشده است. فارغ از این تأخیر در ابلاغ، آنچه مسلم است دولت تصمیم خود را برای افزایش کمک به معیشت 3دهک فقیر جامعه گرفته و با توجه به ثابت ماندن تعهد خریدار در طرح کالابرگ، پیشنهاد جذابی به‌نظر می‌رسد؛ هرچند همچنان عواملی وجود دارد که این خانوارها از کالابرگ استقبال نکنند.‌
 
دلایل بی‌اعتنایی به کوپن
یارانه‌بگیران در طرح کالابرگ می‌توانند از یک‌ماه قبل از پرداخت یارانه نقدی، از طریق اعتبار یارانه نسبت به خرید 10قلم کالای اساسی شامل شیر، پنیر، ماست، روغن، برنج، مرغ، تخم‌مرغ، ماکارونی، قندوشکر اقدام کنند و حتی به‌ازای کل اعتبار خود، فقط یکی از این کالاها را در حجم بالاتر از سهمیه بخرند؛ اما نکته اینجاست که در جریان فشارهای تورمی، بسیاری از این اقلام به شکل و شیوه‌ای که در سبد کالابرگ وجود دارد، از سبد مصرفی خانوارهای فقیر حذف شده و مثلا افراد ترجیح می‌دهند به‌جای خرید پنیر استاندارد 400گرمی مدنظر دولت، پنیر فله‌ای با کیفیت پایین‌تر و البته ارزان‌تر را خریداری کنند. نکته دیگر اینکه استفاده از کالابرگ، خانوارها را از نسیه‌خری محروم می‌کند و آنها دیگر نمی‌توانند با اعتبار یارانه، چاله‌های روزمره زندگی خود نظیر پرداخت قبوض، بازپرداخت قرض، اجاره و... را پرکنند.
 
نکته دیگر اینکه در شرایط فعلی بسیاری از فروشگاه‌های طرف قرارداد طرح کالابرگ را فروشگاه‌های زنجیره‌ای تشکیل می‌دهند که کالاهای بسته‌بندی شده و گران‌تری را می‌فروشند و بسیاری از خانوارها از منظر قدرت خرید، در هیچ شرایطی حاضر به خرید این کالاها که قیمت بالاتری دارند، نخواهند بود. مسئله دیگر نیز، نبود تبلیغات محیطی در فروشگاه‌های طرف قرارداد و ناآگاهی ‌ از واقعیت خرید با کالابرگ است که آنها را به سمت استفاده از یارانه نقدی راغب‌تر می‌کند.‌
 
برگ برنده مشتریان کالابرگ
در طرح کالابرگ الکترونیک، دولت متعهد است که 10قلم کالای اساسی تنظیم بازاری را براساس قیمت‌های شهریور1400 برای خانوارهای یارانه‌بگیر تأمین کند و مابقی قیمت کالا را حتی اگر افزایش پیدا کند، متقبل شود.
 
مثلا یک‌کیلو تخم‌مرغ در شهریور1400 فقط 15هزار تومان قیمت داشته و در زمان اجرای طرح کالابرگ(بهمن 1401) قیمت مصوب آن به 47هزار و 200تومان رسیده بود و الان به 56هزار تومان افزایش یافته است. براساس طرح کالابرگ، خانوارهای یارانه‌بگیر می‌توانند یک‌کیلو تخم‌مرغ را با پرداخت 15هزار تومان از فروشگاه‌های طرف قرارداد طرح خریداری کنند و دولت باید مابقی قیمت تا سقف 47هزار و 200تومان را از محل اعتبار یارانه کسر کند و مازاد بر آن، که ناشی از افزایش قیمت بوده است را خود بپردازد. درصورتی‌که دولت بر تعهد خود استوار باشد، به‌نظر می‌رسد استفاده از کالابرگ الکترونیک یک‌معامله 2سر برد برای یارانه‌بگیران خواهد بود.