3 stars - based on 1 reviews

به گزارش نسیم اقتصاد، رشد نقدنیگی در نیمه اول امسال به مرز نگران کننده ای رسیده است. بر اساس جدید ترین گزارش منتشر شده حجم نقدینگی  کشور در پایان شهریور امسال  به 40هزار و 676هزار میلیارد ریال رسیده  که نشان دهنده  رشد 40.5 درصدی  نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.  حالا با شتاب گرفتن رشد نقدینگی نگرانی‌ها برای جهش افسارگسیخته تورم بالا گرفته است. اما براستی دلیل اصلی خلق نقدینگی  در سال های گذشته چه بوده است.؟ در حالی برخی نظام بانکی را متهم اصلی خلق پول در کشور می دانند که کارشناسان اقتصادی مهم ترین دلیل اصلی رشد نقدینگی در ایران را کسری بودجه دولت می دانند.ابراهیم حاتمی یزد کارشناس اقتصادی در اینباره به خبرنگار ما می گوید : در سال های گذشته درآمدهای نفتی دولت محقق نشده و همواره برای جبران کسری بودجه خود ناچار به استقراض از بانک مرکزی شده است. اما یک سر دیگر رشد نقدینگی به تسهیلات تکلیفی برمی گردد . کامران ندری عضو سابق پژوهشکده پولی  مالی  در این باره می گوید : ، بخش از خلق پول در ایران  به شکل تکلیفی بوده است و این روند هنوز هم ادامه دارد. به نحوی که بانک‌ها مجبور به اعطای تسهیلات تکلیفی هستند غافل از اینکه  پرداخت تسهیلات معادل با خلق پول است. به گفته او، تسهیلات تکلیفی بازی دو سر باختی است که در اقتصاد ایران باب شده و به نظر می رسد که هیچ دولتی قصد ندارد به آن پایان دهد.
 
جبران کسری بودجه از جیب بانک ها
 
براساس آخرین آمار اعلامی بانک مرکزی، بدهی بخش دولتی به این بانک در مرداد 1400 برابر با دو هزار و 14 هزار میلیارد ریال بوده است، که یک هزار و 655 هزار میلیارد رالر آن بدهی دولت و 359 هزار میلیارد رال  مربوط به شرکت‌ها و موسسات دولتی است.میزان بدهی دولت به بانک مرکزی در مردادماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته 67.4 درصد و نسبت به اسفند 99 نیز 43.7 درصد رشد داشت. اما این تمامی بدهی دولت به بانک مرکزی نیست .
ابراهمیم حاتمی یزد کارشناس بانکی  با اشاره به روش های غیر مستقیم استقراض دولت از بانک مرکزی و بانک ها می گوید : در سال های گذشته درآمدهای نفتی دولت محقق نشده و همواره برای جبران کسری بودجه خود ناچار به استقراض از بانک مرکزی شده است .
وی استقراض از بانک مرکزی را به معنی افزایش نقدینگی در کشور دانست و گفت : معمولا در اقتصاد 6 الی 7 برابر پول پر قدرتی که توسط بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه دولت تزریق می شود نقدینگی در کشور رشد می کند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه سخنان خود گفت : در دو سال گذشته دولت سعی داشته که کسری بودجه خود را از محل استقراض از بانک مرکزی جبران نکند. به همین دلیل  سراغ انتشار اوراق یا به عبارت دیگر قرض گرفتن از مردم رفته است . اما از آنجای که  مردم استقبالی از خرید این اوراق نکردند دولت بانک ها را وادار به خرید  اوراق کرد . به عبارت دیگر حالا دولت برای جبران کسری بودجه خود در حال قرض گرفتن از بانک هاست.
 
استقراض غیر مستقیم از بانک مرکزی
 
وی می گوید : قرض گرفتن دولت از بانک ها باعث کاهش توان مالی آنها و پرداخت تسهیلات به بخش های مختلف شده است . جدای از این چون خودشان منابع کافی ندارند، مدام حسابشان نزد بانک مرکزی  منفی و منفی تر می شود .  این روشی که دولت  برای جبران کسری بودجه خود عملیاتی می کند همان استقراض غیر مستقیم از بانک مرکزی است که در نهایت منجر به خلق نقدینگی و افزایش نرخ تورم خواهد شد .
حاتمی یزد با اشاره به تورم 45 درصدی اقتصاد، افزود: پیش بینی می شود که این تورم تا پایان سال به 50 درصد برسد که بخش زیادی از آن حاصل سیاست های پولی و مالی اشتباه است .
 
چطور تحریم ها موجب رشد نقدینگی در ایران شد ؟
 
«هر تلاشی که دولت برای استفاده از منابع بانکی بکند چه به منظور اعطای تسهیلات چه به صورت دستوری برای خرید اوراق دولتی یا سهام در بازار سرمایه، همه اینها به تسهیلات‌دهی بانک‌ها منجر می‌شود که معادل خلق پول است.» این بخشی از گفته های کامران ندری اقتصاد دان است . 
به گفته او در عموم کشورهای توسعه‌یافته، بانک مرکزی از قدرت و اختیارات کافی برای مدیریت پایه پولی برخوردار است، اما قدرت مانور بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و اختیارات آن برای مدیریت پایه پولی بسیار اندک است. در واقع تحت ساختارهای فعلی روابط میان دولت و بانک مرکزی، دولت می‌تواند از طریق خلق پول، بانک مرکزی را به ابزاری جهت تامین منابع مالی مخارج خود تبدیل کند، به این ترتیب دولت از نقش مسلطی در تعیین پایه پولی برخوردار است.
اما تحریم های اقتصادی در گردن کشی نقدینگی در سال های گذشته چندان هم بی تاثیر نبوده است . ندری در اینباره می گوید : بسیاری از منابع در خارج از کشور مسدود شده و بانک مرکزی نیز به این دارایی‌ها دسترسی ندارد. با این وجود ناچار است معادل ارزی که دریافت نکرده ریال به دولت بدهد. این موضوع باعث شده است که پایه پولی در سال جاری رشد قابل توجهی داشته باشد که این موضوع در آمارها نیز منعکس شده است.

لینک کوتاه
کسری بودجه رشد 40 درصدی نقدینگی تسهیلات تکلیفی