به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از ایسنا، 120 سال پیش امتیاز بهره‌ برداری از نفت ایران به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. این امتیاز که به «قرارداد دارسی» معروف است در اوایل کار از سوی طرفین قرارداد چندان جدی تلقی نشد و حتی پس از چند سال که از اقدامات بی ‌نتیجه اکتشافی آن می‌گذشت امتیازداران درصدد برآمدند از ادامه کار صرف نظر کنند اما در نهایت اولین چاه انگلیسی ها در مسجد سلیمان به نفت رسید.
 
به دنبال اعطای امتیاز استخراج و بهره برداری از نفت سراسر ایران – به غیر از 5 استان شمالی – در سال 1280 (هـ. ش) از سوی مظفر الدین شاه قاجار به «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی، مته حفاری اولین چرخش های خود در خاک خاورمیانه را تجربه کرد و به این ترتیب نام ایران به عنوان خاستگاه نخست صنعت نفت خاورمیانه، در تاریخ عملیات نفتی ایران منطقه زرخیز جهان ثبت شد.
 
به دنبال چند سال تلاش مداوم و مستمر گروه اکتشاف انگلیسی، نهایتاً در سال 1908 میلادی برابر 1287 خورشیدی، اولین چاه اکتشافی و قابل بهره‌برداری نفت به میزان اقتصادی در منطقه مسجد سلیمان حفر شد. این چاه با وسایل ساده و ابتدایی آن زمان حفر و در عمق 338 متری سطح زمین، در سازند آسماری به نفت رسید و بهره‌برداری از آن از سال 1290 خورشیدی، با تولید روزانه 500 بشکه آغاز شد.
 
پس از کشف نفت در مسجدسلیمان عملیات کاوش برای کشف مخازن دیگر ادامه یافت و حوزه‌های نفتی هفتگل در سال 1306، آغاجاری (1315)، گچساران و پازنان (1316)، نفت سفید (1317) کشف شد و به دنبال آن مخازن بسیار غنی و مهم دیگری نظیر میادین نفتی لالی (1327)، اهواز (1337)، بینک (1338)، بی‌بی‌حکیمه (1340)، مارون و کرنج (1342)، پارسی و رگ‌سفید (1343) نیز کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
 
سهم 25 درصدی ایران از اکتشاف نفت و گاز جهان
 
طی این سال ها پیشرفت هایی در این زمینه صورت گرفت و  آنطور که هندی- مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران به مناسبت این روز اعلام کرده این رشد ادامه یافت تا آن‌جا که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم- دولت تدبیر و امید- حجم نفت و گاز کشف شده در سال‌های 1392-1400 مقام اول نفت و گاز در سال 2019 در میان تمامی کشورهای جهان به کشور ایران تعلق گرفت؛ هم‌چنین در مدت زمان مورد اشاره در مجموع 19 میدان مشتمل بر 48 افق مخزنی جدید همچون نام‌آوران و یلدا و میادین گازی پازن و ارم کشف شد که برای آن‌ها حجم نفت خام قابل استحصال 3303 میلیون بشکه و حجم گاز خشک قابل استحصال 72874 میلیارد فوت مکعب تخمین زده می‌شود.
 
وی در آخرین نشست خبری خود نیز اعلام کرده بود که ایران در یک رقابت نابرابر است و در این شرایط تحریم موفق شدیم بزرگترین کشف 2019 را از آن جمهوری اسلامی کنیم، با اقدامات انجام شده توانستیم 24 درصد از اکتشافات 2019  را با کشف 4.97 میلیارد بشکه نفت قابل استحصال را برای ایران ثبت کنیم. رتبه دوم مربوط به گاز پروم روسیه با 3.18 میلیارد بشکه، رتبه سوم مربوط به بریتیش پترولیوم با 1.4 میلیارد بشکه،   رتبه چهارم مربوط به اکسون موبیل با 0.9 میلیارد کشف و رتبه پنجم نفت فلات قاره چین معادل 0.7 میلیارد بشکه نفت قابل استحصال است و ایران بین 5 کشور اول رتبه اول را کسب کرده است.
 
از دستـاوردهای مدیریت اکتشاف در چند دهـه اخـیر می توان کشف ابر میادین نفت و گاز نظیر آزادگان و پارس جنوبی و همچنین عسلویه، یادآوران، تابناک، مدار، سپهر، خیام، چنگوله، کیش، خارتنگ و … را ذکر کرد. در یک جمله می توان گفت مدیریت اکتشاف با کشف خود در حال حاضر دارای رتبه 1 ذخایر گاز جهان و رتبه 4 ذخایر نفت دنیا را به خود اختصاص داده است و تقریبا تمامی گازی که در شبکه لوله های گازی کشور وجود دارد پس از انقلاب اسلامی سال 1357 کشف شده است.
 
در این میان مدیریت اکتشاف با اولویت بندی توان اکتشافی هیدروکربنی سراسر ایران از اولویت 1 تا 7، تمرکز عملیات اکتشاف که هزینه نسبتاً بالایی دارد را در اولویت 1 تا 3 گذاشته و همزمان در مناطق با اولویت 4 تا 7 مطالعات جامع و سیستماتیک خود را که شامل تهیه نقشه های زمین شناسی، ژئوشیمیایی و مطالعات ژئوفیزیکی است، دنبال می کن د. در این راستا مطالعات جامعی در دشت مغان، مکران، تایباد و طبس و بخش هایی از ایران مرکزی، در مراحـل اولـیه صـورت گـرفته است و تاکنون تعداد 6 مطالعه جامع در حوضه های رسوبی کشور و بیش از 230 برگ نقشه زمین شناسی رقومی تهیه شده است. این نقشه ها می توانند علاوه بر تأمین و پشتیبانی مطالعات جامع، در تمامی کارهـای عـمرانی و تحقـیقاتی سایر سازمان های کـشور به کـار گرفـته شوند.