به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از نبض نفت، شواهدی که در چند دهه گذشته روی هم جمع شده اند، تاثیر انسان بر تغییرات اقلیمی را ثابت می کنند. اگرچه اقتصاد جهانی همچنان به میزان زیادی به سوختهای فسیلی وابسته مانده است اما گذار انرژی در سالهای اخیر سرعت گرفته است. این تغییر روند در کشورهایی که در صنعت سوخت فسیلی سرمایه گذاری بالایی انجام داده و به آن وابسته هستند از جمله کشورهای خاورمیانه مشاهده شده است.
 
این کشورها دریافته اند دیگر نمی توانند روی نفت و گاز طبیعی تا ابد حساب کنند و بنابراین آماده افزایش حداکثری از داراییهای انرژی خود می شوند. سوال این است که آیا این اقدام خیلی دیرهنگام یا به موقع است؟
 
اگرچه همواره این یقین وجود داشته که جهان در مقطعی باید خود را از وابستگی به سوخت فسیلی رها کند اما زمان آن همواره مورد بحث بوده است. اما در سال 2021 گذار انرژی در حال وقوع است و سریعتر از آنچه اکثر مردم پیش بینی کرده بودند اتفاق می افتد.
 
مشخصا این تغییر و تحول به سرعت در کشورهای ثروتمند منطقه خلیج فارس در حال وقوع است. با وجود چندین دهه بحث در این باره، کشورهای عربی منطقه خلیج فارس همچنان اتکای زیادی به درآمد حاصل از صادرات سوختهای فسیلی دارند.
 
امارات متحده عربی از معدود کشورهایی بوده که به طور مستمر سیاستهایی را برای ایجاد ی جامعه نوآور و مدرن و همزمان متنوع سازی اقتصادش دنبال کرده است. عربستان سعودی هم برنامه خود معروف به افق 2030 را دارد که تحت آن این کشور آماده آینده ای می شود که نفت و گاز در آن نقش ضعیفتری پیدا می کنند.
 
پاندمی کووید 19 باعث شد روند گذار به سوی انرژی پاک سرعت بگیرد زیرا کشورهای صنعتی طرحهای پیشرفته ای را برای مقابله با بحران اقتصادی از طریق سرمایه گذاری سنگین در فناوریهای سبز تهیه کردند. این روند تا حدودی به تهدیدی برای کشورهای منطقه خلیج فارس تبدیل شد.
 
تمرکز به آینده
 
از زمان کشف ثروت عظیم نفت و گاز خاورمیانه و ملی شدن در دهه 1960، داراییهای انرژی ارزشمند تحت کنترل دولتها مانده اند. اما به نظر می رسد این روند در حال تغییر است و به سرعت هم تغییر می کند. عرضه بخش کوچکی از سهام آرامکوی سعودی در سال 2019 افزوده شدن 25 میلیارد دلار به خزانه دولت عربستان سعودی را به همراه داشت. بعلاوه ولیعهد عربستان سعودی اخیرا اعلام کرده که آرامکو سرگرم مذاکره با کنسرسیومی از شرکتها و صندوقهای چینی برای فروش سهمی به ارزش 20 میلیارد دلار است.
 
علاوه بر آرامکوی سعودی، امارات متحده عربی هم قصد دارد از طریق عرضه اولیه عمومی واحدهای حفاری و تولید کود ادنوک، سهامی به سرمایه گذاران بین المللی عرضه کند. اگرچه امارات عمده سهم این شرکت نفتی را حفظ خواهد کرد اما این فروش نقدینگی بیشتری همزمان با رشد دوباره قیمت نفت فراهم می کند.
 
سایر کشورهای منطقه خلیج فارس هم طرحهای دیگری برای تقویت فاینانس خود دارند. عمان اقداماتی را برای ورود به بازار اوراق قرضه به پشتوانه سودآوری شرکتهای نفتی خود انجام داده است. شرکت قطر پترولیوم با طرحهای خود را دنبال می کند.
 
بن کاهیل از مرکز مطالعات بین الملل و استراتژیک در واشنگتن می گوید: شرکتهای ملی نفت یکدیگر را نگاه کرده و به ترفندهای جدید متوسل می شوند.
 
خیلی زود یا خیر دیر؟
 
ارزش داراییهای سوخت فسیلی به قیمت انرژی و چشم انداز رشد تقاضا بستگی دارد. با اعلام اهداف بلندپروازانه کشورها در زمینه سرمایه گذاری گسترده در انرژی پاک، آینده صنعت نفت و گاز از مثبت به تیره گراییده است.
 
اگرچه اوپک به تقاضا برای نفت در کوتاه مدت خوش بین مانده اما سایر سازمانها خوش بینی کمتری دارند. برن اشتاین انرژی زمان پیک تقاضا برای نفت را در حدود سال 2025 تا 2030، شرکت ریستاد سال 2028 و سازمان بین المللی انرژی سال 2020 تا 2030 پیش بینی کرده اند.
 
سوال اینجاست که آیا برای کشورهای عربی متنوع سازی و مدرنیزه کردن اقتصاد با استفاده از داراییهای انرژی فعلی خیلی زود یا خیلی دیر است؟ در مورد عربستان سعودی، عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو در سال 2019 با استقبال سرد سرمایه گذاران بین المللی روبرو شد و این کشور به جای عرضه اولیه عمومی در بازارهای نیویورک، لندن یا شانگهای، این برنامه را در بازار داخلی انجام داد.
 
طرحهای مذکور با بدبینی روبرو شده اند زیرا بازارهای انرژی به سرعت در حال تغییر هستند. اگر این برنامه ها یک دهه پیش اعلام می شدند، می توانستند دستاوردهای قویتری داشته باشند. اما هیچ کس نمی توانست پیش بینی کند گذار انرژی با چنین سرعتی پیشرفت خواهد کرد.