به گزارش نسیم اقتصاد، بازار نهاده‌های دامی در کشور طی ماه‌های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده است؛ از کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها گرفته تا بلاتکلیفی تولیدکنندگان و نگرانی‌های امنیت غذایی در شرایط خشکسالی. پیمان فلسفی، نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با نسیم اقتصاد به نقش بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی در ایجاد این شرایط اشاره کرد و در این خصوص توضیحاتی ارائه داد.
نایب‌ رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی، در این خصوص گفت: به نظر من، مقصر اصلی بحران فعلی بازار نهاده‌ها بانک مرکزی است. بانک مرکزی در زمان مناسب تخصیص ارز برای کالاهای وارداتی را انجام نداده است. در عین حال، وزارت جهاد کشاورزی نیز به عنوان مقصر دوم شناخته می‌شوند، زیرا حدود 85 درصد نیاز کشور را از طریق دو یا سه واردکننده عمده تأمین می‌کند و اجازه نداده زنجیره تولید به شکل اصولی شکل بگیرد.
وی افزود: با پر شدن سقف 8 میلیارد دلار تخصیص ارز برای امسال، بانک مرکزی دیگر ارز جدیدی تخصیص نداده و در برخی موارد بین 8 تا 10 ماه است که تخصیص ارز انجام نشده است. درخواست‌های تخصیصی معلق مانده و کالاها در پشت گمرک‌ها یا روی آب گیر کرده‌اند، زیرا ارز مورد نیاز تأمین نشده است. در نتیجه، واردکنندگان به دلیل بدهی‌ها و عدم تضمین‌های لازم، کالاها را وارد بازار نکرده‌اند و همین باعث شده کشور با بحران کمبود نهاده‌ها مواجه شود.
افزایش قیمت نهاده‌ها به چند دلیل است
فلسفی در پاسخ به این پرسش که چرا علی‌رغم افزایش واردات نهاده قیمت نهاده‌های دامی در بازار چند برابر قیمت مصوب بوده است؟ توضیح داد: با وجود افزایش واردات در برخی محصولات، آمار نشان می‌دهد که در مورد برخی نهاده‌ها مانند جو و کنجاله سویا، واردات کاهش یافته است. اما برای دیگر محصولات، واردات افزایش داشته است. با این حال، قیمت نهاده‌های دامی همچنان بالا رفته که دلایل آن چندگانه است. اول، عرضه نهاده‌ها در سامانه بازارگاه به‌طور مستمر انجام نشده و کمبود عرضه به‌طور طبیعی باعث افزایش قیمت شده است. بخشی از واردات نیز یا وارد بازارگاه نشده و یا در انبارهای شرکت پشتیبانی دام نگهداری شده و می‌توان گفت سامانه بازارگاه کارکرد خود را از دست داده و دولت عملا نظارتی بر این زمینه نداشته که به نظر می‌رسد این مسئله ناشی از سوء مدیریت بوده که به دلیل تغییرات مدیریتی شرکت پشتیبانی دام در یکی دو سال گذشته بوده است.
این نماینده مجلس ادامه داد: مسئله دوم، موضوع پشت فاکتوری است؛ یعنی مبلغی بیش از قیمت مصوب و رسمی بوده که باید پرداخت می‌شده اما به عنوان پشت فاکتوری با یک عدد بالاتر به دامداران تحویل داده شده است.
سامانه بازارگاه عملا کارکرد خود را از دست داد
نایب‌ رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی، در ادامه به بررسی وضهیت سامانه بازارگاه پرداخت و در این خصوص گفت: سامانه بازارگاه کارکرد خود را از دست داده است. چنین سامانه‌هایی طراحی می‌شوند تا بهره‌وری افزایش یابد، هزینه‌ها کاهش پیدا کند و نظارت دولت تقویت شود. وقتی دولت نتواند نظام نظارت و حاکمیت را از طریق این سامانه اعمال کند، عملاً وجود آن فایده‌ای ندارد. به نظر من، نیاز به بازنگری جدی در نحوه طراحی و مدیریت این سامانه وجود دارد. دولت نباید به‌صورت مستقیم در توزیع وارد شود و تصدیگری توزیع نهاده‌ها را بر عهده داشته باشد. حتی تمرکز فعلی بر توزیع که توسط شرکت پشتیبانی دام انجام می‌شود، می‌تواند عوارضی داشته باشد که باید از آن پرهیز شود. وظیفه اصلی دولت باید نظارت، پشتیبانی و هدایت امور باشد، اما متأسفانه در حال حاضر دولت به شدت درگیر مسائل اجرایی و تصدیگری شده است و همین امر، توانایی دولت در انجام وظایف نظارتی را تحت تأثیر قرار داده است.
مرغدارن در بلاتکلیفی به سر می‌برند
فلسفی در پاسخ به این پرسش که با وجود بخشنامه‌ها و وعده‌هایی برای افزایش جوجه‌ریزی، چرا فعالان صنعت طیور هشدار می‌دهند که کاهش جوجه‌ریزی، افزایش هزینه تولید و کمبود نهاده‌ها ممکن است تولید را به بحران بکشد؟ اظهار کرد: چوت هنوز مرغداران کشور بلاتکلیف هستند و لازم است نهاده‌های دامی مورد نیاز آن‌ها در زمان مناسب تأمین شود. هشدارهایی که من و سایر همکارانم در مجلس به بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی داده‌ایم، تا حدودی مشکلات را برطرف کرده است. وزیر جهاد کشاورزی نیز وعده داده که نهاده‌ها طی این روزها تأمین خواهد شد، اما همچنان مرغداران برای جوجه‌ریزی مردد هستند.
نایب‌ رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: با توجه به تأکیدات صورت گرفته، امیدواریم این موضوع به‌زودی حل شود و جوجه‌ریزی ادامه پیدا کند. زیرا در صورت توقف جوجه‌ریزی، شوک شدیدی به بازار تولید وارد می‌شود و کمبود مرغ در آستانه عید نوروز و ماه مبارک رمضان به وجود خواهد آمد. به مرغداران توصیه می‌کنیم که جوجه‌ریزی خود را ادامه دهند، زیرا نهاده‌ها بر اساس تخصیص‌های ارزی جدید و هشدارها انشالله در اولین فرصت در اختیار آن‌ها قرار خواهد گرفت.
امنیت غذایی یک الزام قانونی است
فلسفی همچنین در واکنش به پرسش دیگری مبنی بر اینکه با توجه به شرایط خشکسالی، کاهش منابع آب و آسیب جدی به مراتع طبیعی، آیا ادامه تمرکز بر پرورش دام و طیور با مصرف بالای آب و نهاده‌ها منطقی است؟ پاسخ داد: ما هیچ چاره‌ای نداریم جز اینکه امنیت غذایی خود را خودمان تأمین کنیم. خوداتکایی و خودکفایی در محصولات اساسی و راهبردی، یک الزام قانونی است که در قانون اساسی کشور ما نیز گنجانده شده است. حتی در شرایط خشکسالی و کم‌آبی، باید نیازهای غذایی کشور از جمله گندم، جو، دانه‌های روغنی، گوشت، لبنیات و سایر منابع پروتئینی در داخل کشور تأمین شود، چرا که دشمنان امروز از غذا به‌عنوان یک سلاح استفاده می‌کنند.
به گفته وی مسئله آب نیز به‌عنوان یک چالش مهم، مورد بزرگنمایی دشمن قرار گرفته و ما باید نسبت به آن هوشیار باشیم. در کنار این، مصرف نهاده‌ها و استفاده از منابع طبیعی باید منطقی باشد؛ چه در مصرف آب، چه نهاده‌ها، خاک و سایر منابع موجود. با علمی کردن فرایند تولید و استفاده از نگاه دانش‌بنیان می‌توانیم برنامه‌ریزی مناسبی انجام داده و تولید پایدار را تضمین کنیم.
این نماینده مجلس متذکر شد: استراتژی سازگاری با اقلیم و پایداری منابع آب قابل تحقق است و باید در شرایط کنونی در دستور کار قرار گیرد. تمامی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های اجرایی باید از بخش کشاورزی حمایت کنند تا امنیت غذایی کشور تضمین شود. غذا امروز یک سلاح است و امنیت ملی ما با امنیت غذایی گره خورده است؛ باید مراقب باشیم که سفره و معیشت مردم بازیچه دشمنان یا کوتاهی دستگاه‌های اجرایی و جولان دلالان نشود. امنیت غذایی امروز یک رکن اساسی و قانونی کشور است که باید با جدیت مورد توجه قرار گیرد.