به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از گسترش نیوز، در حالی که روغن خوراکی یکی از اصلی‌ترین اقلام سبد معیشت خانوارهای ایرانی به شمار می‌رود، بازار این کالا در دی‌ماه 1404 با کمبود محسوس، عرضه محدود و افزایش تخلفات توزیعی روبه‌رو شده است؛ وضعیتی که به گفته فعالان صنفی، بیش از آنکه ناشی از کمبود واقعی تولید باشد، به کاهش عامدانه عرضه از سوی تولیدکنندگان و اثرات باقی‌مانده حذف ارز ترجیحی بازمی‌گردد.

 بازار روغن خوراکی در هفته‌های اخیر شرایطی ناپایدار و نگران‌کننده را تجربه می‌کند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد روغن مایع و جامد به‌سختی در فروشگاه‌ها پیدا می‌شود و در بسیاری از خرده‌فروشی‌ها، فروش این کالا به‌صورت محدود و بعضاً مشروط به خرید اقلام دیگر انجام می‌شود. برخی فروشندگان اعلام می‌کنند که سهمیه دریافتی آنها به‌شدت کاهش یافته و دیگر امکان عرضه آزاد و بدون محدودیت وجود ندارد.

فعالان بازار معتقدند بخش مهمی از این کمبود، واقعی نیست. تولیدکنندگان بزرگ روغن در ماه‌های اخیر عرضه خود را کاهش داده‌اند تا زمینه برای افزایش قیمت‌ها در بازار فراهم شود. این رفتار در شرایطی رخ می‌دهد که تقاضا برای روغن همواره ثابت و غیرقابل حذف از سبد مصرفی خانوار است و هرگونه کاهش عرضه، بلافاصله منجر به التهاب قیمتی می‌شود.

فروش محدود و پشت فاکتوری در بازار روغن

یکی از پدیده‌های پررنگ بازار روغن در دی‌ماه 1404، افزایش فروش‌های موسوم به «پشت‌فاکتوری» است. به گزارش خبرنگار گسترش نیوز، در این شیوه، روغن تنها در صورتی به خرده‌فروش یا بنکدار تحویل داده می‌شود که اقلام دیگر با قیمت بالاتر یا خارج از فاکتور رسمی خریداری شود. این موضوع نه‌تنها هزینه نهایی را برای مصرف‌کننده افزایش می‌دهد، بلکه شفافیت بازار را نیز به‌شدت کاهش داده است.

برخی واحدهای صنفی می‌گویند اگر حاضر به پذیرش شرایط پشت‌فاکتوری نباشند، عملاً از چرخه توزیع روغن حذف می‌شوند. این مسئله باعث شده دسترسی مردم به روغن محدودتر شده و فضای روانی کمبود در بازار تشدید شود.

قیمت‌های جدید روغن

بر اساس بررسی‌های میدانی خبرنگار گسترش نیوز، قیمت روغن خوراکی در دی‌ماه 1404 نسبت به ماه‌های گذشته با افزایش همراه بوده است. در حال حاضر، قیمت روغن مایع 900 گرمی بسته به برند، بین حدود 85 تا 110 هزار تومان در خرده‌فروشی‌ها عرضه می‌شود. روغن‌های مایع 1.5 لیتری نیز در بازه قیمتی 140 تا 180 هزار تومان قرار دارند.

در بخش روغن‌های جامد، قیمت‌ها حتی بالاتر است. روغن جامد 4 کیلویی به حدود 450 تا 550 هزار تومان رسیده و برخی برندها در وزن‌های بالاتر، قیمت‌هایی فراتر از این ارقام را ثبت کرده‌اند. این افزایش قیمت در حالی رخ می‌دهد که عرضه این محصولات به‌صورت محدود و بعضاً ناپیوسته انجام می‌شود.

نقش حذف ارز ترجیحی در التهاب بازار روغن

حذف ارز ترجیحی از کالاهای اساسی، از جمله روغن، یکی از عوامل کلیدی وضعیت کنونی بازار محسوب می‌شود. به گزارش خبرنگار گسترش نیوز، پس از حذف این ارز، هزینه تأمین مواد اولیه مانند روغن خام و دانه‌های روغنی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت و همین مسئله فشار مضاعفی بر قیمت تمام‌شده تولید وارد کرد.

اگرچه دولت وعده داده بود که با پرداخت یارانه‌های جبرانی، اثر حذف ارز ترجیحی بر معیشت مردم کاهش یابد، اما شواهد بازار نشان می‌دهد این سیاست نتوانسته مانع افزایش قیمت و بروز رفتارهای سوداگرانه شود. در واقع، حذف ارز ترجیحی در کنار ضعف نظارت، به بستری برای کاهش عرضه، افزایش قیمت و شکل‌گیری تخلفات توزیعی تبدیل شده است.

بازار روغن خوراکی در دی‌ماه 1404 با ترکیبی از کمبود مصنوعی، عرضه قطره‌چکانی، فروش پشت‌فاکتوری و افزایش تدریجی قیمت‌ها مواجه است. ادامه این روند می‌تواند فشار بیشتری بر سبد معیشت خانوارها وارد کند و اعتماد مصرف‌کنندگان به بازار را کاهش دهد. به نظر می‌رسد کنترل این وضعیت، نیازمند نظارت جدی‌تر بر عملکرد تولیدکنندگان و بازنگری در سیاست‌های حمایتی پس از حذف ارز ترجیحی است؛ در غیر این صورت، روغن همچنان یکی از پرحاشیه‌ترین کالاهای اساسی بازار باقی خواهد ماند.