به گزارش نسیم اقتصاد، موضوع انتقال پایتخت ایران سال‌هاست که در محافل سیاسی و کارشناسی مطرح بوده، اما اظهارات اخیر رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان، دوباره این مسئله را به مرکز توجه رسانه‌ها کشانده است.
رئیس جمهور  روز پنجشنبه دهم مهرماه در جلسه‌ای با فعالان اقتصادی استان هرمزگان بار دیگر مسئله انتقال پایتخت را مطرح و صراحتاً گفت که دیگر قدرت انتخابی وجود ندارد؛ ما مجبور به انتقال هستیم.
انتقال پایتخت به‌عنوان راهی برای کاهش تمرکز در تهران و مدیریت شرایط بحرانی مطرح شده است، اما این سوال مطرح می‌شود که آیا چنین تصمیمی قابل اجراست و چه پیامدهایی می‌تواند به همراه داشته باشد؟
انتقال پایتخت اقدامی پر هزینه
جعفر قادری، نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش به نسیم اقتصاد گفت: انتقال پایتخت به شهری دیگر کار آسان و کم‌هزینه‌ای نیست و نیازمند مقدمات زیادی است. این کار اصلاً ساده نیست، بحثی که آقای رئیس‌جمهور مطرح کردند، مبنی بر اینکه پایتخت را به کنار خلیج فارس منتقل کنیم، استدلال منطقی نیست. پایتخت نباید در کنار مرز قرار گیرد و باید حداقل فاصله‌ای از مرز داشته باشد.
وی تاکید کرد: پایتخت باید به مکانی منتقل شود که هم جنبه مرکزیت کشور را داشته باشد و هم امکان تأمین آب در آن وجود داشته باشد. در شرایط فعلی، مجموعه عوامل مختلف باید به‌عنوان ملاک عمل برای انتقال پایتخت در نظر گرفته شود. نخست، دسترسی به نقاط مختلف کشور است. دوم، حوزه ساخت‌های لازم را داشته باشد. سوم، امکان تأمین آب، برق و انرژی مورد نیاز باید فراهم باشد. مجموع این عوامل می‌تواند به‌عنوان معیار اصلی برای تصمیم‌گیری در انتقال پایتخت مدنظر قرار گیرد.
برای حل بحران باید به علت‌ها بپردازیم
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: آقای رئیس‌جمهور بهتر است سریع‌تر به دنبال واگذاری اختیار به استان‌ها باشند. این کار خود به خلوت‌تر شدن تهران کمک می‌کند، زیرا تا زمانی که همه فعالیت‌های اداری، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در تهران انجام می‌شود، جمعیت این شهر همچنان افزایش خواهد یافت.
قادری اظهار کرد: حتی اگر در خود تهران مجوز ساخت و ساز صادر نشود، جمعیت همچنان در شهرک‌ها، روستاها و مناطق اطراف تهران متمرکز می‌شود. هم‌اکنون می‌بینیم که رشد جمعیت در این شهرهای تازه‌تأسیس و در حومه‌های شهری پایتخت بالاست. با وجود ایجاد خدمات، سرانه خدمات در این مناطق شهری و روستایی همچنان بسیار پایین است.
وی افزود: بنابراین من فکر می‌کنم به جای اینکه به سراغ معلول‌ها برویم، بهتر است به علت‌ها بپردازیم. علت‌ها هستند که باعث تمرکز سریع جمعیت در برخی نقاط کشور می‌شوند و برای حل مشکل، باید این علت‌ها را از بین ببریم.
ظرفیت‌های اقتصادی را باید به استان‌ها منتقل کرد
این نماینده مجلس اشاره کرد: امروزه با پیشرفت فناوری اطلاعات، نیاز به مراجعه حضوری کاهش یافته است، پس چرا تمام فعالیت‌ها باید در تهران انجام شود؟ سیستم‌های اداری ما می‌توانند از طریق جلسات مجازی با وزارتخانه‌ها و دیگر مجموعه‌ها در ارتباط باشند و نیازی به آمدن فیزیکی به تهران نیست. این موضوع باید به صورت جدی دنبال شود.
به گفته قادری ظرفیت‌های اقتصادی که در تهران ایجاد شده را باید به استان‌ها منتقل کنیم. هم‌اکنون بسیاری از فعالان اقتصادی حساب‌های خود را از استان‌ها و شهرستان‌ها به تهران منتقل می‌کنند و سهم مالیات بر ارزش افزوده شهرستان‌ها و مناطق مختلف نیز در تهران دریافت می‌شود. اگر این مسئله حل شود و ظرفیت‌ها در استان‌ها ایجاد گردد، مناطق به‌سرعت رشد و توسعه پیدا می‌کنند و دیگر فربه شدن استان تهران را نخواهیم داشت.
وی یادآور شد: این اقدامات به کاهش مصرف آب و انرژی در تهران کمک می‌کند و باعث می‌شود جمعیت انگیزه و تمایلی برای حضور در پایتخت نداشته باشد.
توسعه خطوط حمل و نقل ریلی، راه‌حلی برای مدیریت بهتر
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در صحبت‌هایش به راهکار دیگری برای حل بحران پایتخت اشاره کرد و در این باره گفت: یکی دیگر از راه‌حل‌ها این است که باید سریع به سمت توسعه خطوط حمل و نقل ریلی پرسرعت حرکت کنیم. برای مثال، چین حدود 10 هزار کیلومتر خطوط ریلی پرسرعت دارد، در حالی که کل خطوط ریلی ما با سرعت‌های پایین، حتی به 20 هزار کیلومتر هم نمی‌رسد.
قادری تصریح کرد: ما باید حداقل چند خط اصلی پرسرعت از تهران به سمت اصفهان و شیراز، تهران به تبریز، تهران به کرمانشاه و تهران به خوزستان داشته باشیم. با ایجاد این خطوط پرسرعت، نیازی به استقرار کامل در تهران نخواهد بود و امکان رفت‌وآمد سریع فراهم می‌شود.
وی تاکید کرد: اگر هم ناچار به انتقال پایتخت باشیم، باید مکانی انتخاب شود که حداقل 200 تا 300 کیلومتر با مرز فاصله داشته باشد.
انتقال پایتخت تبعات اجتماعی به همراه خواهد داشت
قادری در پاسخ به این پرسش که آیا انتقال پایتخت تبعات اجتماعی نیز به همراه خواهد داشت یا خیر؟ گفت: بله، جابجایی پایتخت هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی و اجتماعی می‌تواند چالش‌هایی به وجود آورد. در صورت انتقال، آیا قرار است تمامی متولیان وزارتخانه‌ها و دیگر سازمان‌ها همراه با خانواده‌هایشان منتقل شوند؟ این خود قابل توجه است از سوی دیگر امکان ندارد که دوباره کل پرسنل از صفر استخدام شوند و این کار منطقی هم نیست.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در پایان متذکر شد: پیامدهای جابجایی پایتخت می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. با این حال، اصل موضوع قابل دفاع است و باید این مشکل به شکلی حل شود.