به گزارش نسیم اقتصاد به نقل از ایسنا، یکی از ملموس‌ترین مشکلات شهر تهران، وضعیت رفت‌وروب و نظافت شهر است که در بسیاری از مناطق، به‌ ویژه در جنوب تهران، به‌ وضوح مشاهده می‌شود. خیابان‌هایی که باید در زمان صبحگاهی با چهره‌ای تمیز پذیرای شهروندان باشند، در برخی موارد مملو از زباله‌های پراکنده و معابری با نظافت ناقص هستند. این وضعیت نه‌ تنها زیبایی بصری شهر را خدشه‌دار می‌کند؛ بلکه بهداشت عمومی، کیفیت زندگی و حتی احساس تعلق شهروندان به محیط پیرامون را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

شهر تهران سال‌هاست با کمبود نیروی انسانی در بخش خدماتی شهرداری مواجه است؛ به نحوی که پیمانکاران، با وجود تذکرات اعضای شورای شهر تهران، اقدام به به‌کارگیری اتباع می‌کردند. رضا محمدی، مدیرعامل وقت سازمان مدیریت پسماند، در تابستان سال 1403 اعلام کرده بود که حدود 6 هزار نفر از پاکبان‌های تهران از میان اتباع هستند. همچنین هر از گاهی انتشار تصاویر کودکان اتباع پاکبان نیز حاشیه‌ساز می‌شد. اقدامات پیمانکاران در سال‌های گذشته برای آنان حکم دو سر سود داشت؛ چراکه استفاده از اتباع، علاوه بر عدم الزام به پرداخت بیمه، با هزینه‌ای ارزان‌تر صورت می‌گرفت.

در حالی‌که تذکرات اعضای شورای شهر درباره به‌کارگیری اتباع غیرمجاز طی سال‌های گذشته از سوی پیمانکاران مورد پذیرش یا اجرا قرار نمی‌گرفت، اکنون با اجرای طرح بازگشت اتباع افغان به کشورشان، این مسأله روی واقعی خود را نشان داده و پس از طرد اتباع غیر مجاز از کشور، شهرداری تهران به‌ نوعی با مشکل کمبود نیروی پاکبان مواجه شده است؛ کمبودی که خود را در قالب معابر نظافت‌ نشده، تجمع زباله‌ها و زباله‌های رهاشده در خیابان‌ها و کنار مخازن سطل زباله نمایان می‌کند.

اگر چه مسئولیت اجتماعی افراد در قبال نظافت شهر، آموزش و رعایت بهداشت محیطی، امری بدیهی است و بار نظافت شهر تنها بر دوش پاکبانان قرار ندارد، اما واقعیت آن است که پاکبانان به‌ عنوان نیروی خط مقدم خدمات شهری نیز غالباً با مشکلاتی همچون فقدان امنیت شغلی، دستمزدهای پایین، ساعات کار طولانی و نبود تجهیزات کافی مواجه هستند. چنین شرایطی به‌ طور طبیعی انگیزه کاری را کاهش داده و کیفیت خدمات را تنزل می‌دهد؛ در حالی‌ که در بسیاری از کلان‌شهرهای جهان، پاکبانان نه صرفاً به‌ عنوان کارگران ساده، بلکه به‌ عنوان بخشی از نظام مدیریت پسماند، دارای جایگاهی حرفه‌ای بوده و به‌ صورت آموزش‌ دیده و مجهز فعالیت می‌کنند.

چمران: جمع‌آوری زباله‌ها توسط پیمانکاران با شتاب‌زدگی و دستپاچگی همراه است

مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران در خصوص وضعیت رفت و روب شهر تهران می‌گوید: جمع‌آوری زباله‌ها توسط پیمانکاران با شتاب‌زدگی و دستپاچگی همراه است و رضایتی را که قبلا وجود داشته اکنون از سوی مردم نمی‌بینیم من خودم بارها مشاهده کرده‌ام که برخی از خیابان‌ها به خوبی رفت و روب نشده و این شرایط زیبنده تهران نیست. مخازن زباله با ظاهری نامناسب رها شده است و سرجایشان درست قرار داده نشده است و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.

همچنین علیرضا زاکانی شهردار تهران نیز در گفت‌وگویی با ایسنا درباره وضعیت نظافت شهر که نسبت به گذشته مناسب نیست، می‌افزاید: در مورد وضعیت نظافت شهر همکاران ما در این حوزه تلاش خود را انجام می‌دهند، اما در مقطعی به دلیل بازگشت اتباع و کاهش ظرفیت آن‌ها، با افت مواجه روبرو شدیم و حرف شما درست است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در صدد جبران این موضوع هستیم، ادامه می‌دهد: با وجود این محدودیت‌ها، برنامه‌ریزی‌های جدیدی در دستور کار قرار گرفته است تا کیفیت خدمات در حوزه نظافت شهر ارتقاء یابد و رضایت شهروندان بیش از گذشته جلب شود.

داود گودرزی معاون خدمات شهری شهرداری تهران نیز در این خصوص پاسخ می‌دهد: رسالت اصلی معاونت خدمات شهری نظافت و آراستگی شهر است که باید به نقطه ایده آل برسد. فرآیند رفت و روب و جمع آوری زباله از سال‌ها قبل توسط پیمانکاران انجام می‌شود؛ فرآیند پیش از این مکانیزه شده بود و ماشین‌های مکانیزه شب‌ها و در کنار آن پاکبانان در خیابان‌ها به پاکیزگی شهر کمک می‌کنند.

برای برخی از پیمانکاران بهتر بود از نیروهای اتباع استفاده کنند اما با خروج اتباع مساله رفت و روب شهری به مشکل خورد؛ حال پیمانکاران موظف به استفاده از نیروهای جایگزین ایرانی هستند.وی تصریح می‌کند: از سال 1402 یک قرارداد سه ساله با پیمانکاران موجود بسته شد و بعد از آن رویکرد قرارداد با پیمانکاران تغییر کرد و به 14 قرارداد و 2 قرارداد MRF تبدیل شد که این مسئله منجر به افزایش حجم کار شد. برای برخی از پیمانکاران بهتر بود از نیروهای اتباع استفاده کنند، اما با خروج اتباع مساله رفت و روب به مشکل خورد. جلساتی در این خصوص با پیمانکاران و مناطق برگزار کردیم که پس از آن به جدول جدید و الحاقیه رسیدیم؛ پیمانکاران موظف به استفاده از نیروهای جایگزین مشخص شده‌اند و استفاده از نیروهای ایرانی الزام شده است.

معاون خدمات شهری شهرداری تهران همچنین می‌گوید: تدبیر شهرداری برای پاکبانان اصلاح قراردادها بود. هر پیمانکار کارگر مشخص دارد و حقوق کارگر معلوم است و نظارت بر روی پیمانکاران به طور دقیق صورت می‌گیرد. آنالیز پیمانکاران، تعداد ماشین‌های مکانیزه و چگونگی نظافت شهر توسط پیمانکاران انجام شده است و بسته نظارتی ایجاد کرده‌ایم. همچنین می‌خواهیم در برنامه‌مان ایستگاه‌های خدمات شهری را در مناطق ایجاد کنیم.

اکنون فرصتی پیش روی مدیریت شهری تهران قرار گرفته تا به جای ادامه دادن مسیر گذشته، رویکردی اصلاحی و پایدار برای نظافت پایتخت در پیش گیرد. تحقق این هدف نیازمند تصمیم‌گیری‌های شجاعانه، تغییر رویکرد در مدیریت منابع انسانی و البته نگاه تازه به جایگاه پاکبانان در ساختار خدمات شهری است. در نهایت باید پذیرفت که نظافت شهر بخشی از اعتماد عمومی شهروندان به مدیریت شهری محسوب می‌شود.