ایران این روزها با یکی از بی‌سابقه‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی دهه‌های اخیر دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ کم‌آبی. بحرانی که می‌تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ و جبران‌ناپذیری را به‌دنبال داشته باشد.

به گزارش نسیم اقتصاد، کیمیا نجفی- کم‌آبی در ایران به عنوان یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی دهه‌های اخیر، مشکلات بیشماری را برای کشاورزی، صنعت و تأمین آب شرب به وجود آورده است. به بیانی دیگر سیاست‌های نامناسب، کاهش بارش‌ها، افزایش مصرف بی‌رویه و تغییرات اقلیمی، منابع آب زیرزمینی و سدهای کشور را به شدت تحت فشار گذاشته و این مسئله تبعاتی را به همراه خواهد داشت. بحران آب نه تنها امنیت آبی کشور را به خطر انداخته، بلکه پیامدهای اقتصادی و انسانی گسترده‌ای به دنبال دارد. در ادامه گزارش پیامدهای بحران کم‌آبی را با یک اقتصاددان بررسی می‌کنیم.
تبعات اقتصادی بحران آب
مرتضی افقه، اقتصاددان، با اشاره به تبعات بحران بی‌آبی برای اقتصاد ایران در گفت‌وگو با نسیم اقتصاد گفت: آب برای بقای حیات لازم و ضروری است اما از لحاظ اقتصادی نیز دارای اهمیت فراوانی است. آب رابطه‌ای مستقیم با بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله بخش کشاورزی دارد. این بخش‌ها به شدت وابسته به آب هستند و کم‌آبی می‌تواند لطمه جدی به محصولات، تولیدات و خدمات وارد کند. کم‌آبی در کنار کم‌برقی و کم‌گازی می‌تواند بحران جدی برای اقتصاد ایران باشد و ادامه این روند به کاهش تولید و افزایش تورم دامن خواهد زد. 
سیاست‌های غلط باعث تشدید بحران شده است
افقه در ادامه صحبت‌های خود به ریشه‌های ساختاری بحران اشاره می‌کند: سیاست‌های نامناسب سبب به وجود آمدن چنین بحران‌هایی در کشور شده است. در ادبیات اقتصادی ما موردی را با عنوان تولید ملی تعریف می‌کنیم که در آن قسمتی به عنوان محاسبه تولید ملی بیان می‌شود. در محاسبه تولید ملی باید خسارت زیست‌محیطی از میزان کلی تولید ملی کم شود. به عنوان مثال کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که با تولید محصول خود باعث آلودگی هوا می‌شود. در این شرایط میزان تولید کارخانه به تولید ملی اضافه خواهد شد اما خسارتی که به محیط وارد کرده است را در نظر نمی‌گیرند و آن را از تولید ملی کم نمی‌کنند.
وی افزود: در کشورهای پیشرفته به دلیل اینکه در تمام بخش‌های صنعتی و تولیدی ناچار هستند فیلترهایی را بگذارند، ناخواسته خسارت‌های وارد شده ناشی از تولید هر بخش را از تولید ملی کم می‌کنند و در این شرایط تولید ملی واقعی‌تری به دست می‌آید. در ایران این اجبار وجود ندارد بنابراین رقم تولید ملی بالاتر از رقم واقعی بیان می‌شود. ایران علاوه‌بر اینکه خسارت‌های زیست‌محیطی را کم نمی‌کند، تخلیه منابع را هم در نظر نمی‌گیرد و آن را هم از تولید ملی کم نمی‌کنند.
تعاریف غلط تولید ملی واقعی را مخفی می‌کند
افقه ادامه داد: ما به چه قیمتی رشدهای 4، 5 درصد را برای تولید ملی داریم؟ جواب ساده است: به قیمت تخلیه منابع زیرزمینی، به قیمت تبخیر آبی که در کشاورزی داریم و به روش‌های سنتی و غلط از آن استفاده می‌کنیم، به قیمت جنگل‌هایی که از بین برده‌ایم.
وی گفت: تعاریف غلط و سیاست‌های ناکارآمد باعث شده رقم تولید ملی واقعی محاسبه نشود. این در حالی است که اگر دولت‌ها خسارت‌های زیست‌محیطی و مصرف منابع تجدیدناپذیر را لحاظ می‌کردند، رشد واقعی تولید ملی منفی اعلام می‌شد. همین رشد منفی تولید ملی که اعلام نشده، این‌روزها خود را بروز داده و سبب به وجود آمدن بحران آب، برق و گاز، جنگل‌سوزی و مشکلات دیگر شده است. این بحران‌ها بدون شک به دلیل سیاست‌های غلط و جهلی است که نسبت به مسائل واقعی کشور داشته‌ایم.
تأثیر مستقیم بحران آب بر اشتغال
افقه در پاسخ به این پرسش که آیا بحران کم‌آبی بر اشتغال تأثیرگذار است یا خیر، گفت: بحران کم‌آبی تأثیر مستقیمی بر اشتغال خواهد داشت. به بیانی شفاف‌تر، کم‌آبی باعث تعطیلی کارخانه‌ها و مراکز تولیدی خواهد شد و بخش کشاورزی که رابطه مستقیمی با سفره خانوارها دارد هم سقوط خواهد کرد.
او در پایان تأکید کرد: تعطیلی کارخانه‌ها و مراکز تولیدی باعث افزایش بیکاری و همچنین افزایش مشاغل غیررسمی همچون دست‌فروشی خواهد شد و در نهایت ما شاهد افزایش مشکلات اجتماعی نیز خواهیم بود.

لینک کوتاه
بحران آب