به گزارش نسیم اقتصاد، آقای روح الله شهنازی استاد دانشگاه شیراز در کفتگو با برنامه چشم انداز گفت: راهکارهایی که برای اقتصاد ایران وجود دارد از نظر بازه زمانی، در کوتاه مدت، بلند مدت و میان مدت کاربرد دارد و برای سال 1401  قابل تقسیم است.
 
وی ادامه داد: یکی از این راهکارها جلوگیری دولت از خلق پول است. دولت باید این مسئله را به شدت جدی بگیرد. خلق پول توسط شبکه بانکی کشور صورت می گیرد که این مسئله باید کنترل شود. نظارت بانک مرکزی بر بانک های خصوصی باید افزایش یابد. البته قبول داریم که دولت جدید از شهریور سال 1400 به بعد وظایف خود را به خوبی انجام داده است.
 
ایشان افزود: ترازنامه بانک مرکزی از دولت فعلی نشان دهنده عملکرد دولت است. دولت توانسته بر آن بخشی از خلق پول که توسط خودش انجام می شود عملکرد خوبی داشته باشد. افزایش تورم در جامعه ناشی از 85 درصد خلق پول بوده که توسط شبکه بانکی کشور ایجاد شده است. دولت باید برای ایجاد ثبات اقتصادی به مسئله تورم به عنوان اولویت نگاه کند.
 
شهنازی در مورد برنامه چشم انداز گفت: این برنامه یکی از بهترین برنامه ها در حوزه اقتصاد بوده است. اقتصاددانان توانستند هر یک به سهم خود مسائل و مشکلات کشور را زیر ذره بین ببرند و آن ها را به دولت نشان دهند. چشم انداز توانسته راهکارهای افراد مختلف را با دیدگاه های مختلف نشان دهد. بنابراین اگر خروجی آن به شکل نشان دادن مشکلات اقتصادی کشور باشد در این زمینه بسیار موثر است.
 
آقای قدرت الله امام وردی استاد دانشگاه آزاد در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: راهکار همیشگی مطرح شده ایجاد ثبات در اقتصاد است. به دلیل این که مشکلات اقتصادی کشور همیشه یکسان بوده و تغییری نمی کند. این مشکلات اساسی مثل همیشه کسری بودجه، تورم، کسری تراز پرداخت، مشکلات نقدینگی، نظام بانکی، تورم، رکود اقتصادی و بیکاری است. این مشکلات از قدیم در اقتصاد کشور وجود داشته است.
 
وی ادامه داد: چون مشکلات کشور همیشه ثابت بوده است راهکارهایی که توسط بنده و سایر دوستان ارائه شده هم تقریبا ثابت بوده است. از طرف دیگر سیاست خارجی و اقتصاد باز و جهانی باید همواره در اولویت باشد. با این گونه تجارت ها است که اقتصاد به تعادل می رسد بنابراین تجارت خارجی نقش بسیار مهمی دارد. در شرایط آرامش، سرمایه گذاری خارجی امکان پذیر خواهد بود. افزایش ظرفیت صادرات به بازارهای بین المللی یکی دیگر از راهکارهایی است که در اقتصاد کشور موثر است.
 
ایشان افزود: در حوزه سیاست داخلی با افزایش ثبات در اقتصاد، میزان سرمایه گذاری و تولید افزایش می یابد. در این رابطه انجام سیاست های تشویقی و رقابتی کردن فضای تولید فضا را برای کارآفرینان، شرکت های تولیدی و افراد خلاق که باعث افزایش تولید و ایجاد اشتغال می شوند، باز می کند. این سیاست ها از طریق مبارزه با فساد، رانت و ایجاد ثبات امکان پذیر است. به عبارت دیگر تا زمانی که اراده ای برای ایجاد شفافیت و رقابتی کردن تولید نداشته باشیم در این حوزه موفقیتی هم نخواهیم داشت.
 
امام وردی گفت: کشوری وجود ندارد که با وجود عدم شفافیت، وجود رانت ها یا فساد، اقتصاد دولتی یا اقتصادهایی که بخش خصوصی ضعیف دارند بتواند به رشد و توسعه اقتصادی دست یابد. از طرف دیگر سیاست هایی را هم باید در کوتاه مدت در نظر بگیریم و برای آن زمان بندی داشته باشیم. یکی از مشکلات اصلی کشور مشکل تورم است.
 
وی گفت: انضباط مالی دولت، کاهش حجم آن، کاهش هزینه ها، کاهش خلق پول توسط سیستم بانکی و رفع ناترازی می تواند در کوتاه مدت مشکلات کشور را مرتفع سازد. برنامه چشم انداز زبان گویای کارشناسان اقتصادی و دلسوزان اقتصاد است. این برنامه به دور از مسائل سیاسی و صرفا با هدف حل مشکلات کشور دلسوزانه این مشکلات را مطرح کرده است.
 
آقای مصطفی صفاری اقتصاددان در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: همواره راهکارهایی در این برنامه مطرح شده است اما مهمترین این راهکارها اقتصاد مقاومتی است. در سایه این اقتصاد است که تولید، صادرات و سرمایه گذاری انجام می شود. وقتی بستر مناسب برای سرمایه گذاری فراهم باشد بی ثباتی را پوشش می دهد. از طرف دیگر مسئله بی ثباتی مدیریتی هم مطرح است.
 
وی ادامه داد: بعضی از شغل ها تخصصی هستند که قابل تغییر هم نیست اما شغل های سیاسی باید عوض شود. ما باید این قانون را از طریق مجلس در کشور نهادینه کنیم. با تغییر مدیریت است که تغییرات در کشور ایجاد می شود. از طرف دیگر ایجاد ثبات اقتصادی هم مستلزم کنترل برخی متغییرها مثل تورم است. تورمی که کشور در خردادماه تجربه کرده است یکی از تورم های تاریخی است که بعد از انقلاب در کشور رخ داده است. دولت در حال اجرای جراحی اقتصادی است اما هر جراحی برای شروع احتیاج به مسکن دارد. ما در اقتصاد احتیاج به آرامش داریم.
 
صفاری گفت: متاسفانه سیاست مداران از راهکارهایی که در این برنامه ارائه شده کمتر استفاده کرده اند. در واقع چشم انداز برنامه خوبی برای نشان دادن اظهار نظرها بوده است. افزایش تولید، صادرات، جلب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و سیاست بین الملل، همگی احتیاج به آرامش دارد. سیستم اقتصادی یک سیستم پویا و مرتبط است. همچنین توجه داشته باشید بازار کار با بازار ارزی در ارتباط است بنابراین شوک در بازار ارز بازارهای پول، کار و سرمایه را تحت تاثیر قرار می دهد.
 
این اقتصاددان گفت: دولت مردان باید نسبت به برخی متغیرها حساسیت داشته باشند. با نگاهی به چشم انداز سال 1404 متوجه می شویم که به اهداف ذکر شده دست نیافته ایم. تنها راهکار آن استفاده از اقتصاد مقاومتی است.
 
آقای پیمان مولوی کارشناس اقتصادی در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: بنده از دست اندرکاران این برنامه کمال تشکر را دارم. این قبیل برنامه ها باعث افتخار تلویزیون و رسانه است. کارشناسان با دیدگاه های متفاوت در کنار یکدیگر توانستند در این برنامه راهکار ارائه دهند.
 
وی ادامه داد: باید بدانیم کارکرد نرخ بهره در اقتصاد چیست. به عنوان مثال نرخ بهره در آمریکا 7 برابر شده است. چرا ما از این ابزار استفاده نمی کنیم چون درست در همین بخش هاست که مشکلات اقتصادی کشور رقم می خورد. متاسفانه کشور ما بزرگترین نرخ تورم را تجربه کرده است و این رکورد نگران کننده است. همواره انباشت مشکلات باعث ایجاد بحران هایی می شود که مربوط به سال های قبل است.
 
ایشان گفت: مشکل در این جاست که ما از ابزارها در جای خود استفاده نمی کنیم. به عنوان مثال در سال 97 از ابزار نرخ بهره استفاده نکردیم در حالی که این ابزار یک علم است. از طرف دیگر اولویت بندی کردن مشکلات هم اهمیت دارد. متاسفانه چون اقتصاد ایران همیشه ذی نفعانه بوده همواره اولویت های مختلف مدنظر بوده است. اولویت اول کنترل تورم و کاهش آثار آن است. این مسئله برای تولیدکننده، صادرکننده، دانشجویان، خانواده ها و... دردسر ایجاد کرده است.
 
مولوی گفت: ارتباطات بین المللی هم برای اقتصاد کشور اهمیت دارد. از سال 90 کشور با بحران تحرین های تحمیلی مواجه بوده که رشد اقتصادی را منفی کرده است. اگر رشد اقتصادی کشور از 5 درصد در سه فصل اول سال گذشته به 4 درصد فعلی رسیده بسیار نگران کننده است. رابطه مستقیم بین نرخ رشد نقدینگی و رشد اقتصادی وجود دارد که خروجی آن تحت عنوان تورم در جامعه خود را نشان می دهد. دلایل این مسئله باید کاملا بررسی شود و بر اساس این بررسی ها، بدون دادن وعده و وعید و انجام کارهای دستوری سیاست گذاری درست انجام دهیم.
 
این کارشناس اقتصادی گفت: وعده و وعید مشکلات را برطرف نخواهد کرد فقط مشکلات را افزایش می دهد. دولت باید سعی کند در تصمیم گیری ها از افراد توانمند انجمن اقتصاددانان استفاده کند تا در مورد طرح ها اظهار نظر کرده و آن را در معرض دید بالادستی ها قرار دهند. اقتصاددانان نباید از بازخوردها ترس داشته باشند و از ارائه راهکارهای کارشناسی واهمه نداشته و خودشان به دنبال آن باشند.
 
آقای عباس علوی راد استاد دانشگاه یزد در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: به طور کلی مسیر اقتصاد در بلند مدت و میان مدت فراز و نشیب های زیادی دارد. خطاهای سیستماتیک زیادی پس از جنگ تحمیلی در کشور رخ داده است و هیچ راهی به جز گذر از این خطاهای سیستماتیک نیست.
 
وی ادامه داد: راهکارهایی که برای 9 ماهه باقی مانده از سال 1401 می توان ارائه داد بر اساس راهکارها هستند. توجه داشته باشید که محیط اقتصادی ایران یک محیط تورمی است. از بعد از جنگ تحمیلی به جز مقاطعی کوتاه تورم وجود داشته است. تکان های ارزی بعد از جنگ در کشور 5 بار رخ داده است. پول پاشی برای ایجاد اشتغال در کشور وجود داشته است ولی متاسفانه بر روند تکرار است. ما می دانیم این خطاها در حال رخ دادن است ولی از آن عبور می کنیم چون از علم روز دنیا در حوزه اقتصاد عقب هستیم و برای خروج از بحران از آن استفاده نمی کنیم.
 
ایشان افزود: مشکلات اقتصادی کشور متعدد است و برای حل آن باید اولویت بندی انجام شود. اولویت اقتصاد ایران تورم است. با صراحت باید بگویم با وجود این تورم هیچ شانسی برای دولت سیزدهم در بخش اقتصاد و هیچ حوزه ای وجود ندارد. گام نخست مهار تورم در ایران مهار انتظارات است چون خود انتظارات یک بسته مستمر برای مهار احتیاج دارد. گام دوم اصلی هم توجه به منشا اصلی تورم است که کاملا شناخته شده است. دولت باید با قواعد سخت گیرانه به سراغ مقابله با آن برود.
 
علوی راد در مورد برنامه چشم انداز  گفت: این برنامه از دو بعد مخاطب و تاثیرگذاری و سیاست گذاری اقتصادی کشور اهمیت دارد. این برنامه از دور افتاده ترین نقاط کشور بیننده دارد و ان را دنبال می کردند. صدای کارشناسان این برنامه در مورد بسیاری از مباحث موجود در کشور مثل حذف ارز ترجیحی و کسری تراز عملیاتی به گوش بالاترین سطح تصمیم گیری در کشور می رسید. تاثیرگذاری این برنامه بسیار زیاد است.
 
آقای مرتضی افقه استاد دانشگاه شهید چمران اهواز در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: هم بنده و هم دوستان در این برنامه دیدگاه های خود را ارائه کرده اند و همگی با مشکلات اقتصادی کشور آشنا هستند. مشکلات اقتصادی کشور همیشه ریشه های غیر اقتصادی دارند و با فرمول های صرف اقتصاد قابل حل نیست. این راه حل ها سال هاست ‌که در حال تکرار است.
 
وی گفت: سناریو تورم و نقدینگی بالا و کاهش نرخ بهره سالهاست که تکرار شده ولی مشکلات این عرصه حل نشده که هیچ، بدتر هم شده است. فرمول ها به دلیل عمق زیاد ریشه مشکلات هرگز جواب نداده و از طرف دیگر بسیاری از گرایشات اقتصادی برای ایران فعلی نیست. برای رفع مشکلات اساتید باید در متن جامعه وارد شوند چون مفروضات و مدل های اقتصادی با جامعه همخوانی ندارد.
 
ایشان ادامه داد: این مشکلات از سه دهه بعد از جنگ تا امروز ادامه داشته است. حتی اگر تحریم ها وجود نداشت و مشکلات داخلی و خارجی نداشتیم بازهم اقتصاد برای بالارفتن یک سطح رفاه دارای مشکل بود. مشکل تحریم ها باید برطرف شود.
 
افقه گفت: اگر قرار نیست برجام احیا شود باید با حفظ عزت کشور مراودات تجاری و مالی داشته باشیم ولی نتوانستیم کشور را خوب مدیریت کنیم. در حقیقت اقتصاد  انقدر به تجارت خارجی وابسته است اگر مشکلات این حوزه برطرف نشود وضعیت بدتر خواهد شد. ما حتی در شرایط وخیم جنگ تحمیلی هم با چنین تورمی روبرو نبودیم بنابراین نمی توان بر اساس روال عادی مشکلات را برطرف کرد. بی ثباتی مدیریتی و قوانین و مشکلات حاصل از تحریم ها باعث شده سرمایه گذار از سرمایه گذاری منصرف شود.
 
آقای مصطفی دین محمدی استاد دانشگاه زنجان در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: اولویت ها بر اساس شرایط مطرح می شوند. اولویت اول کشور تورم است. این مسئله تنها مسئله ای است که همه بر آن اجماع نظر دارند. از سال 97 با آغاز نوع جدیدی از تحریم ها کشور وارد فاز تورمی شد. این تورم در تاریخ اقتصاد ایران که چهار دهه است تورم بیش از 40 درصد را تجربه کرده بی سابقه است. این تورم فشار سنگینی بر آحاد جامعه خصوصا طبقات پایین وارد کرده است.
 
ایشان ادامه داد: در این شرایط دولت باید سیاست هایی که حاصل نظر اجماع کارشناسان است را پذیرا باشد و اکثریت اقتصاددانان باید از این راه حل حمایت کنند. اقتصاد کشور صحنه آزمایش نیست چون هزینه های سنگینی بر اقتصاد و مردم تحمیل می کند. دولت باید با نظر کلی جامعه کارشناسان کشور را در سیاست گذاری در اولویت قرار دهد و نباید در سیاست گذاری شتاب زده عمل کند.
 
وی گفت: برای ثبات اقتصادی باید به ریشه ها بپردازیم. شروع مشکلات از سال 91 بود بنابراین تمام دهه 90 از بین رفته است. شرایطی که به کشور عارض شده تحمیلی بود. با این که اقتصاد از تمام ظرفیت هایش استفاده کرده اما هزینه های قابل توجه هم پرداخت کرد. شرایط سیاسی خارجی که در قالب برجام به اقتصاد کشور تحمیل می شود باعث انتظارات عجیب و غریب تورمی در اقتصاد کشور شده است.
 
دین محمدی گفت: این مسائل باعث خروج سرمایه از کشور شده و نااطمینانی ایجاد کرده است‌. به دنبال خروج سرمایه برنامه ریزی ها هم ثبات برخوردار نیستند و باعث شوک های خارجی می شود. در گذشته یک خطای سیستماتیک رخ داده که آغاز آن از 50 سال قبل با ورود درآمدهای نفتی به بودجه کشور رقم خورد. این شرایط باید مدیریت می شد تا منشا شوک های بزرگ اقتصادی بر کشور نشود. در حقیقت باید کاهش وزن وابستگی بودجه با درآمدهای نفتی صورت بگیرد. این مسئله باید یکی از برنامه های دولت باشد.
 
آقای محمد خدابخشی نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: این برنامه برنامه خوبی بود و تعامل خوبی با مجلس و همکاران ما داشته است. بنده از عوامل این برنامه کمال تشکر را دارم. در چشم انداز اقتصاد ایران و ایجاد ثبات مولفه های مهمی وجود دارد. یکی از این مولفه ها که در کنار سایر مولفه ها از اهمیت بیشتری برخوردار است رشد اقتصادی است‌ خوشبختانه امسال بر اساس آمار میزان رشد اقتصادی 4 درصد ذکر شده که عدد خوبی است.
 
وی گفت: باید بتوانیم به شکلی به نحوی برنامه ریزی کنیم و از امکانات موجود در کشور استفاده کنیم که در 5 سال آینده بتوانیم حداقل همین رشد را تکرار کنیم. در این صورت اقتصاد کشور حرکت خواهد کرد.
 
ایشان افزود: در کنار این مولفه کنترل تورم هم اهمیت زیادی دارد‌ تورم بسیار بالاست و گلایه ها کاملا بر حق است. دولت باید برنامه ریزی کند تا در 5 سال آینده نرخ تورم تک رقمی شود. اگر رشد اقتصادی انجام شود ممکن است این مسئله در 5 سال آینده اتفاق بیفتد. نرخ بیکاری هم باید کاهش یابد. میزان این نرخ 9 درصد اعلام شده که باید حداقل به زیر 5 درصد برسد. با توجه به این که افراد زیادی در کشور هستند که منتظر ایجاد شغل هستند و دولت باید به آن ها کمک کند.
 
خدابخشی گفت: با حمایت سیستم بانکی دولت می تواند اشتغال زایی کند و تلاش کند میزان فقر در جامعه را کاهش دهد. بهبود رشد اقتصادی می تواند به کاهش فقر در جامعه کمک کند. در سال 99 یک سوم جمعیت کشور زیر خط فقر هستند که باید به یک ششم در 5 سال آینده برسد. میزان کسری بودجه هم باید مورد توجه قرار گیرد. کاهش ناترازی های بانکی و افزایش رشد اقتصادی باید انجام شود. رشد سرمایه گذاری در کشور در این سال ها منفی بوده است.
 
آقای علی سعدوندی اقتصاددان در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: این برنامه اقتصادی توانسته رابطه خوبی با مردم برقرار کند و با دلسوزی به فکر ارائه راهکار بوده تا مشکلات اقتصادی کشور به گوش سیاستمداران برسد. افراد با هر طرز تفکری توانسته اند نظرات خود را مطرح کنند در این میان طبیعی است که بحث هایی هم در این برنامه به وجود آید.
 
وی افزود: اول باید دردشناسی کنیم. اقتصاد ایران مشکلات بسیار زیادی دارد اما مهمترین مشکلی که اقتصاد ایران با آن دست به گریبان است تورم است. متاسفانه تورم در کشور ما طولانی ترین دوران تورمی در تاریخ بشر بوده است. کشور ما در حال تجربه پنجاه و یکمین سال تورمی است.
 
ایشان ادامه داد: در ماه گذشته رکورد تورم در کشور را ثبت کردیم و تورم ماهانه بسیار بالایی داشتیم. راهکارهایی برای مهار تورم وجود دارد که حتی با وجود تحریم ها و مشکلات موجود می توان تورم را کنترل کرد. ولی این راهکارها تا به حال استفاده نشده است. دلیل اصلی تورم طی 50 سال گذشته درآمد نفتی بوده که به ترازنامه بانک مرکزی منتقل می شده است. این مسئله ذخایر ارزی بانک مرکزی را افزایش داده است همین امر باعث شده بانک مرکزی پول پرقدرت و پایه پولی را در اختیار دولت قرار دهد.
 
سعدوندی گفت: نقدینگی در نظام بانکی به شدت رشد داشته است. بودجه ارزی باید از بودجه ریالی جدا شود که البته بحث تکنیکی و بسیار مشکلی است. بودجه ارزی باید صرف زیرساخت های کشور شود. ولی متاسفانه درآمدهای ارزی برای بازارسازی بازار ارز استفاده شد. البته در شرایط بحران باید بازار را کنترل کنیم. بنده نگران آینده جوانان این مملکت هستم چون در دراز مدت باید از منابع ارزی به شکل بهینه استفاده شود.
 
این اقتصاددان گفت: کسری بودجه در تمام این سال ها خود را در بودجه نشان می دهد. ولی این کسری چگونه باید تامین شود. جواب این است که کسری بودجه باید از طریق اوراق تامین شود. بانک مرکزی باید به شکل جدی نرخ سود اوراق را از محل عملیات بازار باز در کشور مدیریت کند. به عبارت دیگر آن چه که تا به حال تحت عنوان عملیات بازار باز در کشور انجام شده واقعیت ندارد. حکمرانی نیک هم مسئله بسیار مهمی است.