به گزارش نسیم اقتصاد، افزایش صادرات نفت ایران به چین  و گزارش «جام‌جم» از دلایل افزایش معوقات و فرار مالیاتی طی سال‌های گذشته از عناوین اقتصادی مهم روزنامه ها  در تاریخ 28 اردیبهشت ماه 1401 هستند.
 
*ایران
افزایش صادرات نفت ایران به چین
آمارهای اوپک نشان می‌‌دهد که صادرات نفت ایران در ماه گذشته 16 هزار بشکه افزایش داشته است.
گروه اقتصادی/ آمارهای منابع ثانویه سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) نشان می‌‌دهد که در ماه گذشته میلادی (آوریل) تولید نفت خام ایران 16 هزار بشکه در روز افزایش داشته است. بر اساس این افزایش تولید، می‌‌توان عنوان کرد که صادرات نفت خام نیز افزایش داشته است. این درحالی است که برخی از رسانه‌های غربی ادعا می‌‌کنند که صادرات نفت ایران در ماه گذشته کاهش داشته و روسیه بازار ایران را در چین تصاحب کرده است.
خبرگزاری رویترز در این رابطه مدعی شده بود: «چین در ماه آوریل سال 2022 روزانه 650 هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است. یک ماه پیش از آن، یعنی در ماه مارس این رقم حدود 700 هزار بشکه در روز بوده است. دست‌کم یک پالایشگاه مستقل چینی یک محموله نفت اورال روسیه، تحویل در ماه ژوئن را، با تخفیف 6 تا 7 دلاری نسبت به هر بشکه نفت برنت خریده و جایگزین نفت ایران کرده است. از همین رو نیز پالایشگاه‌های مستقل چین بیشتر به سمت خرید نفت روسیه تمایل نشان می‌دهند.»
در این رابطه، جواد اوجی وزیر نفت، درباره کاهش خرید نفت چین از ایران می‌‌گوید که «ما هیچ‌گونه کاهشی در زمینه صادرات نفت به چین نداشتیم و بلکه مشتریان جدید و ظرفیت‌های تازه‌ای در این عرصه هم پیدا می‌کنیم.» موضوعی که آمارهای اوپک نیز آن را تأیید می‌‌کند. منابع ثانویه اوپک یعنی پلاتس، آرگوس، هفته نامه اتحادیه پژوهش انرژی کمبریج، شرکت‌های مشاوره‌ای وود مکنزی، ریستاد انرژی و اداره اطلاعات انرژی امریکا در ماه آوریل تولید نفت ایران را 2 میلیون و 564 هزار بشکه اعلام کرده‌اند که 16 هزار بشکه بیشتر از ماه مارس بوده است.
 صادرات نفت ایران حتی فراتر از آمار اوپک است
یک مقام آگاه می‌‌گوید که تولید نفت ایران بیش از 3 میلیون بشکه در روز است و بر این اساس صادرات نفت کشور نیز فراتر از یک میلیون بشکه در روز می‌‌شود.
او که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، به «ایران» می‌‌گوید: «آمار اوپک از میزان تولید نفت ایران دقیق نیست؛ تولید نفت ایران بیش از این رقم است اما وزارت نفت ایران به صورت رسمی آن را به این سازمان اعلام نمی‌کند. به همین خاطر، شاید نتوان به آمار اعلامی منابع ثانویه استناد کرد؛ اما اینکه صادرات نفت ایران در ماه گذشته کاهش یافته باشد، نیز بر مبنای همین آمار رد می‌‌شود.»
این مقام آگاه ادامه می‌‌دهد: «تولید و صادرات نفت ایران در این دولت بیش از 40 درصد افزایش داشته است. بازارهای صادراتی ایران در این مدت حفظ شده‌اند و حتی بازارهای صادراتی جدید نیز به لیست مشتریان نفتی ایران اضافه شده است. چین نیز در لیست مشتریان سنتی نفت ایران است که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز از ایران نفت خریده است و اکنون نیز صادرات به این کشور به میزان ماه‌های اخیر تداوم دارد.»
در این زمینه، محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز طی روزهای اخیر اظهار کرد: «صادرات نفت همچنان 40 درصد بالاتر از ابتدای دولت است و کاهشی در این مدت نداشته است. حتی آماده‌ایم صادرات را تا دو برابر افزایش دهیم.»
صادرات نفت خام ایران تا پیش از تحریم‌های امریکا حدود 2.4 میلیون بشکه در روز بود.
آمار اوپک یا گزارش رویترز؛ کدام‌یک صحت دارد؟
مهم‌ترین بازار صادرات نفت ایران، کشور چین است. این کشور یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان است که بزرگ‌ترین بازار صادراتی نفت ایران نیز محسوب می‌‌شود. به طوری که در برخی از دوره‌ها حدود دو سوم نفت ایران تنها به مقصد این کشور صادر شده است. اما آیا چین برنامه کاهش واردات نفت ایران را دنبال می‌‌کند؟
کارشناسان می‌‌گویند که چین به خرید نفت ایران و حفظ روابط خود با ایران نیاز دارد و به همین خاطر واردات نفت از ایران را کاهش نخواهد داد. حتی نیاز چین به نفت ایران بیش از نیاز ایران به صادرات نفت خود به این کشور است. به طوری که محمدصادق جوکار، سرپرست مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی به «ایران» می‌‌گوید: «عده‌ای همیشه فکر می‌کردند این ایران است که دنبال تعاملات با چین و روسیه است، اما تحولات حوزه نظام بین‌الملل الان چین و روسیه را راغب کرده با ایران همکاری کنند و آنها الان راغب‌تر از ما هستند.»
ایرنا نیز در این رابطه با استناد به آمارهای اوپک و همینطور بررسی ادعای رویترز عنوان می‌‌کند: «با فرض درستی این ادعا، ایران یا توانسته یک بازار300 هزار بشکه‌ای جدید برای نفت خام خود پیدا کند که این موضوع با توجه به ادامه تحریم‌ها، دستاورد بزرگی برای کشور به شمار خواهد رفت زیرا توانسته یک یا چند رقیب خود را از بازار300 هزار بشکه‌ای خارج کند و نفت خام خود را به آن بازار بفرستد و یا به طور کامل ادعای کاهش صادرات نفت ایران به چین تحت تأثیر افزایش صادرات روسیه به این کشور کذب است.»
چندی پیش، علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی نیز درباره درآمد نفتی عنوان کرد: «ما در زمینه فروش نفت به رقم‌های بسیار خوبی رسیده‌ایم و تمامی درآمدهای فروش نفت را وصول می‌کنیم، حتی اگر برجام هم نباشد، تأمین ارز کشور به نحو مناسبی انجام خواهد شد.»
*جام جم
گزارش «جام‌جم» از دلایل افزایش معوقات و فرار مالیاتی طی سال‌های گذشته
هر بار که صحبت از افزایش مالیات به میان می‌آید، حقوق‌بگیران نگران می‌شوند. به این دلیل که به گفته برخی مسؤولان کشور، بخش مهمی از درآمد مالیاتی از بخش حقوق بگیران ثابت تامین می‌شود و برخی افراد با درآمدهای بالا از پرداخت آن امتناع می‌کنند و به نوعی قانون را دور می‌زنند. چندی پیش ذبیح ا... خداییان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرد دریافت مالیات نباید معطوف به حقوق‌بگیران ثابت شود و باید با فرارهای مالیاتی مقابله کنیم. وی همچنین گفت معوقات مالیاتی در کشور حدود 225هزار میلیارد تومان است که برای کاهش آن باید برنامه‌ریزی کرد. موضوعی که علی لاریجانی در سال 98 وقتی رئیس مجلس بود به آن اشاره داشت و اعلام می‌کرد کشور گران می‌شود و باید درآمدهای مالیاتی هدفمند و صرف هزینه آن نیز با برنامه‌ریزی باشد. طبق بررسی‌های انجام شده حدود 470 هزار میلیارد تومان میزان معوقه و فرار مالیاتی در کشور است. بخش زیادی از آن را معوقات و بخشی دیگر را فرارهای مالیاتی تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر، برخی معافیت‌های مالیاتی باعث شده دولت از این درآمدها، محروم شود و نتیجه و هدفی که در اقتصاد پیش‌بینی می‌شد، محقق نشود. به عنوان مثال، شرکت‌های فعال در مناطق آزاد، از پرداخت مالیات معاف هستند اما نظارت نداشتن در این بخش، باعث شده در یک آدرس در منطقه آزاد 8000 شرکت ثبت شود که این تخلف رسیدگی و بخش قضایی وارد شد. چگونه می‌توان معوقات مالیاتی را کاهش داد و با فرارهای مالیاتی مقابله کرد، سوالاتی است که جام‌جم در این گزارش به آن پاسخ داده است.
موضوع کاهش معوقات مالیاتی، یکی از وعده‌های وزرای اقتصاد طی دو دهه گذشته بوده است. در کشورهایی که هزینه‌های دولت از طریق درآمدهای مالیاتی تامین می‌شود دولت‌ها توسعه کسب و کارهای بخش خصوصی را مدنظر قرار می‌دهند و زیرساختی را فراهم می‌کنند تا درآمد شرکت‌ها افزایش یابد و بر این اساس، مالیات و حقوق دولتی را دریافت کند. اما اقتصاد ایران با یک معضل اساسی روبه‌روست به نام اقتصاد دولتی. اگر وزرای اقتصادی در دو دهه گذشته، وعده کاهش معوقات مالیاتی را مطرح می‌کنند، خصوصی‌سازی اقتصاد و فاصله گرفتن دولت از این بخش، بیش از این مدت است که مطرح می‌شود. در شرایطی که دولت، مالک اصلی اقتصاد است، وصول مالیات سخت خواهد شد و همین موضوع باعث شده از استانداردهای مالیاتی جهانی فاصله بگیریم. امیدعلی پارسا، رئیس سابق سازمان امور‌مالیاتی، اوایل سال گذشته در مورد معوقات مالیاتی اعلام کرد 370هزار میلیارد تومان معوقه مالیاتی در کشور وجود دارد که 74هزار میلیارد تومان آن، بیشتر قابلیت تحقق طی دو سال را ندارد. غلامرضا حیدری‌کردزنگنه، رئیس اسبق سازمان امور مالیاتی کشور  تصریح کرد مالیات یک کار فرادولتی است و همه قوا باید برای وصول آن به کمک دولت بیایند. وی گفته، سامانه‌های متعدد و عدم اتصال آنها با یکدیگر، باعث شده برخی افراد از این فضا سوءاستفاده کنند و قانون را دور بزنند.
 
 اجتناب از پرداخت مالیات
طبق آخرین آمار سازمان امور مالیاتی کشور حدود 100هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد که نیمی از آن مربوط به کسانی است که با خلاف اظهاری از پرداخت مالیات اجتناب می‌کنند. به‌نظر می‌رسد سامانه جامع مالیاتی هنوز نتوانسته به صورت جامع در کشور تاثیر بگذارد و باعث شده دولت از برخی درآمدها چشم‌پوشی کند.کارشناسان معتقدند برخی افراد از پرداخت مالیات فرار می‌کنند، در حالی که طی سال‌های گذشته، دولت به منظور اداره کشور و اقدامات توسعه‌ای، بهداشت و امنیتی از این محل هزینه کرده است. وی توضیح داده، بخشی از مالیات بر ارزش افزوده به منظور بهداشت و درمان واریز می‌شود و مردم به طور معمول با آن برخورد داشته‌اند؛ از این رو باید رویکرد مودیان تغییر کند.
 
 دلایل تمایل نداشتن به پرداخت مالیات
برخی افراد به هر نحوی، در حال دور زدن قانون برای نپرداختن مالیات هستند. از این رو، برخی شرکت‌هایی که فعالیت مالیاتی انجام می‌دهند و در این کار تخصص دارند، اقداماتی انجام می‌دهند تا میزان پرداخت مالیات کاهش یابد. عباس آرگون، فعال اقتصادی به جام‌جم می‌گوید شرکت‌های خصوصی به منظور سرمایه در گردش، از بانک تسهیلات دریافت می‌کنند اما یکباره با تغییر قوانین تولید و تجارت آن شرکت بر هم می‌خورد. در این شرایط هم بدهی بانک انباشته می‌شود و هم باید مالیات آن پرداخت شود. البته برخی کارشناسان بر این باورند علاوه بر این موارد، به نظر می‌رسد فرهنگ عمومی نامناسب در ارتباط با پرداخت مالیات، ضعف در اطلاع‌رسانی مناسب در خصوص چگونگی هزینه کردن درآمدهای مالیاتی، پیچیدگی محاسباتی و درک نکردن افراد از چگونگی تعیین مالیات متعلق به آنها، احساس وجود تبعیض مالیاتی به مفهوم برخورد متفاوت مالیاتی میان مؤدیان همسان و شفافیت اطلاعاتی پایین در خصوص فعالان اقتصادی کشور، از جمله تلاش فعالان اقتصادی برای نپرداختن مالیات است. از سوی دیگر، بخشودگی برای کسانی که معوقه مالیاتی بالایی دارند و نبود ابزار تشویقی برای کسانی که به موقع مالیاتشان را پرداخت می‌‌کنند، از جمله تصمیمات نادرست است که افراد را به سمت بدحسابی سوق می‌دهد.
 
 چرا فرار مالیاتی مهم نبود؟
امرا... امینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی درباره این‌که چرا فرار مالیاتی هر سال افزایش می‌یابد، به جام‌جم تصریح کرد: دولت هر سال با فروش نفت، هزینه‌های خود را پوشش می‌داد و درآمد شیرین و سهل‌الوصول نفت باعث می‌شد اصلاح ساختاری در اقتصاد اتفاق نیفتد، از این رو برنامه‌ریزی برای اخذ مالیات به تعویق می‌افتاد. کرد زنگنه،‌ رئیس اسبق سازمان امور مالیاتی هم در این باره معتقد است وقتی دولت در اقتصاد نقش پررنگ دارد و تجارت، تولید و توزیع را قصد دارد مدیریت کند با مواردی مانند اقتصاد زیرزمینی، اقتصاد رانتی و مواردی از این قبیل مواجه خواهیم بود. امینی می‌گوید: در شرایط تحریم دولت چاره‌ای جز اصلاح ساختار اقتصادی کشور نداشت اما این اتفاق حداقل باید 20 سال پیش اتفاق می‌افتاد.